2000 Rupee Notes: 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਲਾਬੀ ਨੋਟ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2016 ਵਿੱਚ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨਕਦੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀ ਮੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਗ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸੁਸ਼ੀਲ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਿਫ਼ਰ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕਿਹਾ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਕਾਲਾ ਧਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇ ਕੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵਾਪਸ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, 6 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 8 ਨਵੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ 1000 ਅਤੇ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਬਜ਼ਾਰ 'ਚ ਨਕਦੀ ਪਾਉਣ ਲਈ 2000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ 2000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਘੱਟ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ATM ਤੋਂ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਘੱਟ ਹੀ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਅਫਵਾਹ ਹੈ। 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਹਨ।
2018-19 ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਨਹੀਂ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਲਾਬੀ ਨੋਟ ਕਿੱਥੇ ਗਏ? ਇਸ ਲਈ ਦਸੰਬਰ 2021 'ਚ ਹੀ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ 'ਚ ਵਿੱਤ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਪੰਕਜ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ 2018-19 ਤੋਂ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਲਈ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ 2018-19 ਤੋਂ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ ਘਟਿਆ
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਸਾਲ 2021-22 ਲਈ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2020-21 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਰੰਸੀ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 17.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਘੱਟ ਕੇ 13.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। 2019-20 ਵਿੱਚ, 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ 5,47,952 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਨੋਟਾਂ ਦਾ 22.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਣਦਾ ਹੈ। 2020-21 ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟ ਕੇ 4,90,195 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਈ ਅਤੇ 2021-22 ਵਿੱਚ, ਕੁੱਲ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਰ ਘਟ ਕੇ 4,28,394 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਈ।