ਹਿਮਾਚਲ ਤੋਂ ਖਾਸ ਰਿਪੋਰਟ
ਸ਼ਿਮਲਾ: ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ (heat in Himachal Pradesh) ਵਧਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਵਧੇ ਹਨ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਸਮੇਤ ਸੂਬੇ ਦੇ ਜੰਗਲ ਅੱਗ (forest fires) ਨਾਲ ਸੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ 27 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਦੀਆਂ 650 ਘਟਨਾਵਾਂ (fire incidents) ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। 25 ਤੋਂ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਜੰਗਲਾਤ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਰੋੜਾਂ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ (forest properties burnt) ਹੋ ਗਈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੱਗ ਬਿਲਾਸਪੁਰ, ਸ਼ਿਮਲਾ, ਊਨਾ ਅਤੇ ਕਾਂਗੜਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ। ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਾਲ ਫਾਇਰ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਸੋਕੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡੀਐਫਓ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ 650 ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅੱਗ ਪਾਈਨ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲਾਲਚ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਘਾਹ ਵੀ ਉੱਗ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਜਾਇਦਾਦ ਅੱਗ ਕਾਰਨ ਸੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਜਾਨਵਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਇਲਾਕੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵਾਹਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ 'ਚ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ ਕਾਫੀ ਨੁਕਸਾਨ ਉਠਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ 1223 ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਸੀ।ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਿੱਥੇ ਸਾਲ 2015-16 ਵਿੱਚ 672 ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 5,750 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜੰਗਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਉੱਥੇ ਸਾਲ 2016-17 ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ 1,832 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 2017-18 ਵਿੱਚ 1164, 2019-20 ਵਿੱਚ 1445 ਅਤੇ 2020-21 ਵਿੱਚ 1027 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ 2050 ਤੱਕ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣਗੀਆਂ।