Rat hole minning technique: 17 ਦਿਨ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ ਦੀ ਸਿਲਕਿਆਰਾ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਫਸੇ 41 ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਿਰਫ਼ ਉੱਮੀਦ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੀ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਬਾਹਰ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਔਗਰ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥੀਂ ਖੁਦਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਹੁਣ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖੁਦਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ 'ਰੈਟ ਹੋਲ' ਮਾਈਨਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਉਮੀਦ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਸ 'ਰੈਟ ਹੋਲ' ਮਾਈਨਿੰਗ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ? NGT ਯਾਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਨੇ 9 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਕਿਉਂ ਲਾਈ ਸੀ?
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Delhi Excise Police Case: ਕੋਰਟ ਨੇ ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਈਡੀ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਨੋਟਿਸ, 6 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ ਅਗਲੀ ਸੁਣਵਾਈ
ਕੀ ਹੈ 'ਰੈਟ ਹੋਲ' ਮਾਈਨਿੰਗ
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਓ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉੱਠ ਰਹੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਈਏ ਕਿ ਰੈਟ ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੀ ਹੈ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖਾਣਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਖਣਿਜ ਤਾਂ ਹੀ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮਾਈਨਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਖਣਿਜਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕੀ ਅਧਿਕਾਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਰੈਟ ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕਿਉਂ ਹੈ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ?
ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰਸਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਹ ਇੰਨਾ ਤੰਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਵਿਚ ਬੈਠਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੰਦਰ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੰਗ ਰਸਤਾ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਕਾਰਨ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸੜਕ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇੰਨਾ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਰੈਟ ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ ਵਿਵਾਦ?
ਰੈਟ ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਲ 2014 'ਚ ਐਨਜੀਟੀ ਯਾਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੇਘਾਲਿਆ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੋਲਾ ਖਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
NGT ਨੇ ਕਿਉਂ ਲਾਇਆ ਬੈਨ?
ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਨੇ 2014 ਤੋਂ ਮੇਘਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੋਲਾ ਖਾਣਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਐਨਜੀਟੀ ਵੱਲੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰੈਟ ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। NGT ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰੈਟ-ਹੋਲ ਮਾਈਨਿੰਗ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ 'ਗੈਰ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਈਨਿੰਗ' 'ਤੇ ਵੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: 5 ਸੂਬਿਆਂ 'ਚ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਕਰਨਗੇ ਦੌਰਾ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਪਲਾਨ ?