Nepal earthquake : ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ, 3 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਏ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਭੂਚਾਲ ਵਿੱਚ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 140 ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। 6.4 ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੇ ਇਸ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਅਯੁੱਧਿਆ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 227 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ 331 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ-ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ।


ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਮੁਤਾਬਕ 3 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰ ਤੱਕ 4 ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਤੇ 35 ਤੋਂ ਵੱਧ ਛੋਟੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।


ਇਸ ਭੂਚਾਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਘਰਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੱਛਮੀ ਨੇਪਾਲ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 2015 ਵਿੱਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਯਾਦ ਵੀ ਦਿਵਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 9000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।


ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਜੀਓ ਸਾਇੰਸ ਵਰਲਡ ਰਿਸਰਚ ਦੀ ਉਸ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੀ ਵੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 1505 ਵਰਗਾ ਭੂਚਾਲ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ ਨੇਪਾਲ 'ਚ ਸਾਲ 1505 ਵਰਗਾ ਭੂਚਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ 8.6 ਜਾਂ 8.7 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਆਵੇਗਾ ਅਤੇ 6 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।


ਨੇਪਾਲ 'ਚ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਵਧੇ ਹਨ ਝਟਕੇ 


ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਨੇ ਭਾਵੇਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦਹਿਸ਼ਤ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।


ਨੇਪਾਲ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਯਾਨੀ 22 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਆਏ ਇਸ ਝਟਕੇ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ 4 ਵਾਰ ਭੂਚਾਲ ਆਏ ਸਨ। ਪਹਿਲਾ ਝਟਕਾ ਸਵੇਰੇ 7:39 ਵਜੇ ਆਇਆ। ਜਿਸ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ 6.1 ਮਾਪੀ ਗਈ।


ਦੂਜੇ ਝਟਕੇ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 4.2 ਦੱਸੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਵੇਰੇ 8:08 ਵਜੇ ਆਇਆ। ਤੀਜਾ ਝਟਕਾ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਭਾਵ ਸਵੇਰੇ 8:28 ਵਜੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 4.3 ਸੀ। ਇਸ ਦਿਨ 8:59 ਮਿੰਟ 'ਤੇ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਗਏ।


ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ਲਗਾਤਾਰ ਭੁਚਾਲਾਂ ਦਾ?


ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ ਸੀ, ਉੱਥੇ 8 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਊਰਜਾ 500 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਤਾਕਤ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ 8 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਝਟਕਾ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੈ।


 ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੂਚਾਲ ਬਾਰੇ ਮਾਹਰ?


ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਰੋਜਰ ਬਿਲਹਮ ਜਿਸ ਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਫਿਲਹਾਲ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੂਚਾਲ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੱਡਾ ਭੂਚਾਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ, ਜਾਂ ਇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ 5 ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।"


ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਵਿਸ਼ਾਲਨਾਥ ਉਪਰੇਤੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਏ ਭਿਆਨਕ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। 1505. ਹੈ।


ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ''ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਉਪਕਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਨੇਪਾਲ 'ਚ 1505 ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਸੀ ਪਰ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਜੋ ਤਰੇੜਾਂ ਅਤੇ ਟੋਏ ਬਣ ਗਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ 20 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹਿੱਲ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਸ. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ 8.5 ਤੋਂ 8.7 ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ ਸੀ।


ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅੱਗੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਝਟਕਾ ਇੰਨਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲਹਾਸਾ ਤੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1505 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1934 ਦਾ ਸਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਭੂਚਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1934 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਚੈਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਅਸਰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਬਿਹਾਰ ਤੱਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।


ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਉਪਰੇਤੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 500 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਭੂਚਾਲ ਸ਼ਕਤੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ 6, 5 ਅਤੇ 4 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਕੱਢਣ ਵਰਗਾ ਹੈ। "