ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ) ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੀਤਾਰਾਮ ਯੇਚੁਰੀ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ। 72 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਏਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਯੇਚੁਰੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 19 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਏਮਜ਼ 'ਚ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਏਮਜ਼ ਦੇ ਆਈਸੀਯੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਫਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਯੇਚੁਰੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਆਗੂ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋਸਤ ਸਨ।
ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ ਸਨ ਯੇਚੁਰੀ
ਯੇਚੁਰੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ 'ਚ ਆਪਣੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਬਹੁਭਾਸ਼ਾਈ ਸੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ, ਤੇਲਗੂ, ਤਾਮਿਲ, ਬੰਗਾਲੀ ਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਸੀ। ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਤੋਂ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਸੀ ਤੇ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ। ਉਹ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਹੇ ਹਨ।
ਯੇਚੁਰੀ ਇੰਡੀਆ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਸਨ
2018 ਵਿੱਚ 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਯੇਚੁਰੀ ਨੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ 'ਇੰਡੀਆ' ਗਠਜੋੜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ, ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਇਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਯੇਚੁਰੀ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚਿਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ-CPI(M) ਨੇਤਾ ਸੀਤਾਰਾਮ ਯੇਚੁਰੀ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ, 72 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਏਮਜ਼ 'ਚ ਲਏ ਆਖਰੀ ਸਾਹ
SFI ਤੋਂ ਸਿਆਸੀ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ 'ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' (SFI) ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ 1974 ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਤੇ ਅਗਲੇ ਹੀ ਸਾਲ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਯੇਚੁਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ
ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਜੇਐਨਯੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਸਾਲ 1978 ਵਿੱਚ ਉਹ SFI ਦਾ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ ਬਣੇ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣ ਗਏ। ਯੇਚੁਰੀ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਸੌਂਪਿਆ।
ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅਸਤੀਫ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਵਾਲਾ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਚਿਪਕਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਗੇਟ 'ਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਅਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਖ਼ੁਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ।
2015 ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਬਣੇ
ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਵਾਧਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 1985 ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਈ(ਐਮ) ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਅਤੇ 1992 ਵਿੱਚ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੋਲਿਟ ਬਿਊਰੋ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ 19 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦੇ 21ਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਬਣੇ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਤ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਰਟੀ ਪਤਨ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ 2004 ਵਿੱਚ 43 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਸੁੰਗੜ ਕੇ 2014 ਵਿੱਚ ਨੌਂ ਸਾਂਸਦਾਂ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 2018 ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਮੁੜ ਚੁਣੇ ਗਏ।
12 ਅਗਸਤ 1952 ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ
12 ਅਗਸਤ 1952 ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੇਲਗੂ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਯੇਚੁਰੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਰਵੇਸ਼ਵਰ ਸੋਮਯਾਜੁਲਾ ਯੇਚੁਰੀ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਸੜਕ ਆਵਾਜਾਈ ਨਿਗਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਕਲਪਕਮ ਯੇਚੁਰੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਏ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1969 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਿਆ। ਯੇਚੁਰੀ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ, ਦੁਬਾਰਾ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਭੂਮੀਗਤ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ।
ਯੇਚੁਰੀ 12 ਸਾਲ ਤੱਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ। ਉਹ 2005 ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਦਨ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 2017 ਤੱਕ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ। ਯੇਚੁਰੀ ਯੂਪੀਏ-2 ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਵਾਜ਼ ਰਹੇ।
ਹਾਲੀਆ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਸੀਪੀਆਈ(ਐਮ) ‘ਇੰਡੀਆ’ ਗੱਠਜੋੜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਪਰ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਲੜੀਆਂ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਸੀਪੀਆਈ(ਐਮ) ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੀਟ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਸ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਨਾਲ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਦੀ ਮਦਦ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਟ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ 17ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹੋ ਗਈ।
ਯੇਚੁਰੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀਮਾ ਚਿਸ਼ਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਆਸ਼ੀਸ਼ ਯੇਚੁਰੀ ਦੀ 2021 ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਧੀ ਅਖਿਲਾ ਯੇਚੁਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਐਡਿਨਬਰਗ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਸੇਂਟ ਐਂਡਰਿਊਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਦਾਨਿਸ਼ ਯੇਚੁਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਯੇਚੁਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਦਰਾਣੀ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ।