Stubble Burning: ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਧੂੰਏ ਦੀ ਚਾਦਰ ਵਿੱਚ ਲਿਪਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ ਸੜੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸੱਚ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਵੀ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਆਂਕੜੇ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਨਵੀਂ ਸਕੀਮ ਕੱਢੀ ਹੈ।
ਜੇ ਨਾਸਾ ਦੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਸਮੇਤ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪੈਮਾਨੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦਿੱਲੀ, ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਧੂੰਏਂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਨਾਸਾ ਗੋਡਾਰਡ ਸਪੇਸ ਫਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਐਰੋਸੋਲ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਿਰੇਨ ਜੇਠਵਾ ਨੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਕਿਵੇਂ ਨਾਸਾ ਦੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਰਾਲੀ ਸੜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ CAQM ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇਠਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਜੇਠਵਾ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਨਾਸਾ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਦੇ ਓਵਰਪਾਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੁਓਮੀ ਐਨਪੀਪੀ ਤੇ ਐਕਵਾ ਵਰਗੇ ਨਾਸਾ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਓਵਰਪਾਸ ਟਾਈਮ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਦੁਪਹਿਰ 1:30-2:00 ਵਜੇ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਓਵਰਪਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ 2 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਭੂ-ਸਥਿਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਸਲ ਸੜਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦੁਪਹਿਰ 2 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਾਸਾ ਦੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਗ ਨੂੰ ਭੂ-ਸਥਿਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿਾਂ ਤੋਂ ਲੁਕਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਜੋ ਹਰ ਪੰਜ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।"
ਜੇਠਵਾ ਨੇ ਇੱਕ X ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ, GEO-KOMSAT A2 ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੁਆਰਾ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ 29 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀਆਂ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੁਪਹਿਰ 1:30 ਵਜੇ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ, ਦੁਪਹਿਰ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੰਘਣੇ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਛਾਈ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਨਾਸਾ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਦੇਰ ਦੁਪਹਿਰ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਲੋਡਿੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਸੀ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਆਈ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰ ਨਾਸਾ ਦੇ ਸੈਟੇਲਾਇਟ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਨਾਂਅ ਨਾ ਦੱਸੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਉੱਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।