Guru Nanak Jayanti 2022: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੈਅੰਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਗੁਰਪੁਰਬ', 'ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ' ਜਾਂ 'ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਗਮਨ ਦਿਵਸ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਹਾੜਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ। 1469 ਵਿੱਚ ਤਲਵੰਡੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਜਨਮੇ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 'ੴ', ਭਾਵ 'ਇਕ ਪਰਮਾਤਮਾ' ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਇਆ ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਰ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਦੀਵੀ ਸੱਚ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
‘ੴ’ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਾਠ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਬਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਹੈ: "ੴ, ਸਤਿਨਾਮ, ਕਰਤਾ ਪੁਰਖ, ਨਿਰਭਉ, ਨਿਰਵੈਰ, ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ, ਅਜੂਨੀ ਸੈ ਭਾਮ, ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਸਾਦਿ।"
ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸੱਚ ਹੈ, ਉਹੀ ਕੇਵਲ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ, ਉਹ ਨਿਰਭਉ ਹੈ, ਉਹ ਵੈਰ-ਰਹਿਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਬਿਨਾਸੀ ਹੈ, ਉਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦੇਣਗੇ:
1. ਵੰਡ ਛਕੋ: ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ ਤੇ ਫਿਰ ਸੇਵਨ ਕਰੋ।
2. ਕਿਰਤ ਕਰੋ: ਭਾਵ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰੋ। ਸਵੈ-ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬਿਨਾਂ ਧੋਖੇ ਦੇ ਕਮਾਈ ਕਰਨਾ ਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਉਹੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ।
3. ਨਾਮ ਜਪੋ: ‘ਸੱਚੇ ਰੱਬ’ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪੋ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਬੁਰਾਈਆਂ- ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਅਹੰਕਾਰ ਭਾਵ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ ਤੇ ਹਉਮੈ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।
4. ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ: ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮੰਗੋ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਰਬ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੇ ਸੰਕਲਪ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਧਰਮ, ਜਾਤ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੰਗਿਆਈ ਵਾਪਸ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, "ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਤੇਰੇ ਭਾਣੇ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ" ਇਸ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਨੁੱਖ ਕੇਵਲ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂ ਅੱਗੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
5. ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਰ ਦੇ ਸੱਚ ਬੋਲੋ: ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਰ ਦੇ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਝੂਠ ਨੂੰ ਫੈਲਾ ਕੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਸਥਾਈ ਹੈ ਤੇ ਸੱਚ ਨਾਲ ਡਟ ਕੇ ਖੜੇ ਹੋਣਾ ਸਥਾਈ ਹੈ। ਸੱਚ 'ਤੇ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣਾ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੱਚੇ ਗੁਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖ ਕਦੇ ਵੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਆਤਮਾ ਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ। ਗੁਰੂ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ, ਗਿਆਨ ਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਅਸਲ ਸਰੋਤ, ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ 'ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਤ੍ਰਿਏਕ' ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਜਾਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਸੁਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ, ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਿਆਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਪਰਮ ਹੈ।