ਮਸ਼ਹੂਰ ਯੂਨਾਨੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੁਕਰਾਤ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਪੀਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਧਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੌਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ."ਜੀ ਹਾਂ, ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਹੇ ਗਏ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਉਹ ਵਾਕ ਅੱਜ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸੱਭਿਅਤਾ-ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ - ਮਿਸਰ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ 10 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸੀ। ਮਿਸਰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਰਬ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸਦਾ ਸਿਨਾਈ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੁਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਮਿਸਰ ਇੱਕ ਅੰਤਰ-ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਖੇਤਰ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਮਿਸਰ ਦਾ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਕੁਰਾਨ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਆਖਿਰ ਉਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਅੱਜ ਯਾਨੀ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਿਸਰ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਵਪਾਰ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ 'ਹੇਲਨ 300' ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਕੀ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਸਕ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਇਸ ਵੱਲ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ? ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ 'ਚ ਬੈਠੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਹੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ 70 ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਪਿਰਾਮਿਡਾਂ ਵਾਲੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਖੁਦ ਟਵੀਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਐਤਵਾਰ 18 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਮਿਸਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਹੋਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਜਨਰਲ ਮੁਹੰਮਦ ਅਹਿਮਦ ਜ਼ਾਕੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦੋਵੇਂ ਮੰਤਰੀ ਦੁਵੱਲੇ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨਗੇ। ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੇਲ ਫਤਾਹ ਅਲ-ਸੀਸੀ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨਗੇ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਵੇਂ ਮਿਸਰ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੱਥ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਫੌਜ-ਤੋਂ-ਫੌਜ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਇਕ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਵੀ ਕਰਨਗੇ।
ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਿਸਰ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਰਸਾਇਣ, ਕੱਪੜੇ, ਊਰਜਾ, ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ 7.26 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਪਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਮਿਸਰ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਹਾਲ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧਿਆ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਟਰੇਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਪਰ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਯਾਨੀ ਜੁਲਾਈ 'ਚ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਾਹਿਰਾ 'ਚ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਅਹਿਮ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਖਬਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲ ਕਿ ਆਖਿਰ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੋਇਆ? ਤਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ 'ਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ ਸੀ। ਇਸੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਅਗਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ 12 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮਿੱਥਿਆ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ ਸੀ।
ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਮੰਨੋ ਜਾਂ ਨਾ, ਪਰ ਸਿੱਕੇ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਨਫ਼ਰਤ ਫੈਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇਹ ਮਿਸਰ ਦੌਰਾ ਵੀ ਇਸਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮਿਸਾਲ ਹੈ! ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਉਸੇ ਸੁਕਰਾਤ ਨੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ "ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਚੰਗੇ ਘੋੜਸਵਾਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਬੇਕਾਬੂ ਘੋੜੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।" ਸ਼ਾਇਦ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਵੀ ਇਸੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ?