Pitru Paksha: ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ (Pitru Paksha) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਨੂੰ ਕਨਾਗਤ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਵਿੱਚ, ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸ਼ਰਾਧ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਧ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰਵਜ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹਾਵਾ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਧ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਤਿਥ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਰ ਦਿਨ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਰੀਕਾਂ ਵੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਭਾਦਪਦਰਾ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ 29 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਰੀਕ ਦੁਪਹਿਰ 3.27 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਰਾਧ, ਤਰਪਣ ਅਤੇ ਪਿਂਡ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਧ ਪੱਖ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਜਾਣੇ-ਅਣਜਾਣੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਾਧ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਰਾਧ ਪੱਖ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਸ਼ਰਾਧ ਅਤੇ ਤਰਪਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਨਾਗਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰਵਜ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 16 ਦਿਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
29 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹੈ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ
ਸ਼ਰਾਧਾਂ (ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ) ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਰਮਕਾਂਡ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਪੁਰਖਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ 29 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। 10 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਧ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਕਨਾਗਤ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਰਾਧ (ਪਿੰਡ ਦਾਨ) ਇੱਕ ਪੰਡਿਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਧ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਕੇ ਪੁੰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਧ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਾਵਾਂ, ਕੁੱਤੇ ਅਤੇ ਕਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਵੀ ਪੁੰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਦਾਨ ਦੇ ਕੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ, ਲੋਕ ਗਾਵਾਂ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਸ਼ਰਾਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਰਾਧ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ
ਸ਼ਰਾਧ ਦੇ 16 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਆਹ, ਟਾਂਸਰ, ਉਪਨਯ ਸੰਸਕਾਰ, ਨੀਂਹ ਪੂਜਾ, ਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪਿਤ੍ਰੁ ਪੱਖ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਕੰਮ ਦਾ ਫਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਵਿਦਵਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਅਡੋਲ ਹਨ ਕਿ ਪਿਤ੍ਰੁ ਪੱਖ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਵੀ ਨਵੀਂ ਚੀਜ਼ ਖਰੀਦ ਕੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਘਰ 'ਚ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਚੀਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਸ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਪਿਤ੍ਰੂ ਪੱਖ 29 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 15 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ।