Vijayadashami 2023: ਦੁਸਹਿਰਾ ਅਰਥਾਤ 'ਵਿਜੈਦਸ਼ਮੀ' ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਦਸ਼ਮੀ ਤਿਥੀ, ਪਰਾਕਰਮ ਯੋਗ, ਬੁਧਾਦਿਤਯ ਯੋਗ, ਰਵੀ ਯੋਗ, ਗੰਡ ਯੋਗ ਅਤੇ ਧਨਿਸ਼ਠ ਨਕਸ਼ਤਰ ਦੇ ਸੰਯੋਗ ਨਾਲ ਮੰਗਲਵਾਰ, 24 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਸ਼ਵਿਨ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਦਸ਼ਮੀ ਤਿਥੀ ਉਹ ਦਿਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੇ ਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰਾਵਣ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਕੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਉੱਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਜਿੱਤ, ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਅਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਅੰਧਕਾਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚੋਂ ਭੈੜੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਵਿਜੈਦਸ਼ਮੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਮਿਲਦੀ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ
ਦਸ਼ਾਨਨ ਰਾਵਣ ਦੀ ਮੌਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਵਿਭੀਸ਼ਣ ਵਲੋਂ ਰਾਮ ਨੂੰ ਰਾਵਣ ਦੀ ਨਾਭੀ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਭੇਤ ਦੱਸਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਕ ਕਹਾਵਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਕਿ 'ਘਰ ਦਾ ਭੇਤੀ ਲੰਕਾ ਢਾਏ' ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭੇਦ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਉੱਥੇ ਹੀ ਵਿਭੀਸ਼ਣ ਨੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਧਰਮ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਮ ਸਭ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ।
ਰਾਵਣ ਤੰਤਰ-ਮੰਤਰ, ਸਿੱਧੀਆਂ, ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦਾ ਮਾਹਰ, ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ, ਜੋਤਸ਼ੀ ਅਤੇ ਤਪੱਸਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੇਵਾਧਿਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭਗਤ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਭਗਤੀ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਭਗਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਭਟਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਤਨ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵਿਜੇ ਦਸ਼ਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਦਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਰਾਂ – ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਮੋਹ, ਲੋਭ, ਹੰਕਾਰ, ਆਲਸ, ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਜੈਦਸ਼ਮੀ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸ਼ੁਭ
ਇਸ ਦਿਨ ਵਿਜੇ ਮੁਹੂਰਤ ਵਿੱਚ ਦੁਪਹਿਰ 12:15 ਤੋਂ 2 ਵਜੇ ਤੱਕ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼ਸਤਰ, ਘੋੜਿਆਂ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਕਰੋ।
ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਨੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਦੁਸਹਿਰੇ 'ਤੇ ਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਪੂਜਾ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨੀਲਕੰਠ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਥੇ ਹੀ ਦਵਾਪਰ ਯੁਗ ਵਿਚ ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਈ ਵਿਜੈਦਸ਼ਮੀ 'ਤੇ ਸ਼ਮੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਲੰਕਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਸ਼ਮੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਜਿੱਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ ਦੀ ਦਸ਼ਮੀ ਤਰੀਕ ਭਾਵ ਵਿਜਯਾਦਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਸਵੈਮਸਿੱਧੀ ਅਬੂਝਾ ਮੁਹੂਰਤਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੁਹੂਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜਾਇਦਾਦ, ਵਾਹਨ, ਫਲੈਟ, ਮਕਾਨ, ਇਮਾਰਤ, ਵਾਸਤੂ, ਕਾਰੋਬਾਰ, ਦਫਤਰ, ਯਾਤਰਾ ਆਦਿ ਦੀ ਖਰੀਦੋ-ਫਰੋਖਤ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਦੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਵਿਜੈਦਸ਼ਮੀ ਲਈ ਉਪਾਅ
ਇਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਪੂਜਾ ਦੇ ਕਮਰੇ 'ਚ ਬੈਠ ਕੇ ਬਿਸਤਰ 'ਤੇ ਲਾਲ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਅਤੇ ਅਨਾਰ ਦੀ ਕਲਮ ਨਾਲ ਅਸ਼ਟਗੰਧਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ 'ਚ ਜੋ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੋਜਪੱਤਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ 5 ਦੀਵੇ ਜਗਾਓ ਅਤੇ ਹਰ ਦੀਵੇ 'ਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਰ੍ਹੋਂ ਅਤੇ ਇਕ ਲੌਂਗ ਪਾਓ।
ਫਿਰ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ ਲਓ ਅਤੇ ਕਹੋ, ‘‘ऊँ श्रीं ह्रीं ऐं विजय सिद्धि वरदाय देहि मम वांछित फलम् ऐं ह्रीं श्रीं ऊँ”। ਇਸ ਮੰਤਰ ਦੀਆਂ 5 ਮਾਲਾ ਜਪ ਕੇ ਭੋਜਪੱਤਰ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਭੋਜ ਪੱਤਰ 'ਤੇ ਲਿਖੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ 'ਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੋਜਪੱਤਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ 'ਚ ਜਲ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਮਨ 'ਚ ਸੋਚੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਮੂੰਹ ਧੋ ਲਓ।
ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਲਈ - ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਜਯਾ ਅਤੇ ਵਿਜਯਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਮੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰੁੱਖ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਲਿਆਓ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿਓ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਮੰਦਰ 'ਚ ਨਵਾਂ ਝਾੜੂ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਧਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੋ ਸ਼ੁੱਭ ਯੋਗ 'ਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਦੁਸਹਿਰਾ, ਇੱਥੇ ਜਾਣੋ ਪੂਜਾ ਦੀ ਵਿਧੀ, ਨਿਯਮ, ਮਹੱਤਤਾ ਤੇ ਰਾਵਣ ਜਲਾਉਣ ਦਾ ਮੂਹਰਤ