ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਛੋਟਾ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ SSLV-D1 ਲਾਂਚ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ। SSLV-D1 ਨੇ 750 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸੈਟੇਲਾਈਟ 'ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੈਟ' ਅਤੇ ਅਰਥ ਆਬਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਸੈਟੇਲਾਈਟ-02 (EOS-02) ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਰਾਕੇਟ ਦੀ ਲਾਂਚਿੰਗ ਸਫਲ ਰਹੀ ਪਰ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ 'ਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੀ ਹੱਥ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਐਸ ਸੋਮਨਾਥ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ SSLV-D1 ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੱਖਿਆ। ਪਰ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ 'ਚ ਕੁਝ ਡਾਟਾ ਖਰਾਬ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਮਿਸ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਸੈਂਟਰ ਲਗਾਤਾਰ ਡਾਟਾ ਲਿੰਕ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲਿੰਕ ਸਥਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਾਂਗੇ।
SSLV-D1 ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਰਾਕੇਟ
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ SSLV-D1 ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਰਾਕੇਟ ਹੈ। 110 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ SSLV ਠੋਸ ਪੜਾਅ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਿੰਨ-ਪੜਾਅ ਵਾਲਾ ਰਾਕੇਟ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 72 ਘੰਟਿਆਂ 'ਚ ਅਸੈਂਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
EOS-02 ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਮਾਈਕਰੋ-ਕਲਾਸ EOS-02 ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਵਿੱਚ ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਬੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਿਤ ਐਡਵਾਂਸ ਆਪਟੀਕਲ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਥਾਨਿਕ ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਭਾਰ 142 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। EOS-02 ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ 10 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੈਟ ਅੱਠ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਕਿਊਬਸੈਟ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ 50 ਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਵਾਲੇ 75 ਯੰਤਰ ਹਨ। ਇਹਨੂੰ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ 75ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 'ਤੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਪੇਸ ਕਿਡਜ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਇੱਕ ਆਨ-ਅਰਥ ਸਿਸਟਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲਾਤ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਲ ਵਿਗਿਆਨ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ।
ਇਸ ਰਾਕੇਟ ਦੇ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਨਾਲ PSLV ਦਾ ਲੋਡ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ
SSLV ਰਾਕੇਟ ਦੇ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਨਾਲ, PSLV ਛੋਟੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਹੁਣ SSLV ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪੀਐਸਐਲਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਵੇਗਾ।
ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਛੋਟੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਮਾਰਕੀਟ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ
SSLV-D1 ਵਧਦੇ ਛੋਟੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਕਾਰਗਰ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧੇਗੀ। SSLV 500 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਪੇਲੋਡ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਜੋ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨੂੰ 500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਪੀਐਸਐਲਵੀ 1750 ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਪੇਲੋਡ ਨੂੰ ਸਨ ਸਿੰਕ੍ਰੋਨਸ ਔਰਬਿਟ ਯਾਨੀ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉਪਰ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
SSLV ਦੇ ਫਾਇਦੇ
ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ।
34 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ SSLV 2 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਹੈ, 2.8 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਾਲਾ PSLV ਇਸ ਤੋਂ 10 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਹੈ।
ਇਹ SSLV ਛੋਟੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ।
SSLV ਦੇ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ PSLV ਛੋਟੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਸਾਰਾ ਕੰਮ SSLV ਕਰੇਗਾ।