Charge For Carry Bag: ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਾਮਾਨ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਅਸੀਂ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਕਈ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਜਾਂ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਸਟੋਰ ਇਸ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਸੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ ਰੇਵਾੜੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੁਹੱਲਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨਗਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ, ਪਵਨ ਨੇ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਿਆ। ਜਦੋਂ ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਟੋਰ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਮਾਨ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਬੈਗ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਸਟੋਰ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਪਵਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਾਮਾਨ ਸਮੇਤ ਬਿੱਲ ਵਿੱਚ 14 ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜੋੜ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖਪਤਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਮੈਗਾ ਮਾਰਟ ਨੂੰ 20,000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ 11,000 ਰੁਪਏ ਵਾਰਡ ਦੇ ਖਰਚੇ ਵਜੋਂ ਦੇਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।


ਵਿਕਰੇਤਾ ਅਤੇ ਗਾਹਕ ਦਲੀਲ
ਕਈ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਿਕਰੇਤਾ ਕੈਰੀ ਬੈਗਾਂ ਲਈ ਪੈਸੇ ਵਸੂਲਣ ਲਈ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬੈਗ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਥੈਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਮਾਨ ਵੇਚਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁਕਾਨ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਬੈਗ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੰਪਨੀ ਬੈਗ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਗਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਕਿਉਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ? ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀ ਨਿਯਮ ਹਨ।


ਨਿਯਮ ਕੀ ਹੈ
ਦਰਅਸਲ, ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਪੈਸੇ ਲੈਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵੇਸਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲਿੰਗ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਸ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਗਾਹਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਥੈਲੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲਏ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਪੈਸਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਿਯਮ 'ਚ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨਿਯਮ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕਾਗਜ਼ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬੈਗ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਦੇਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਚਾਰਜ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।


ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 2016 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵੇਸਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਰਿਟੇਲਰ ਤੋਂ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਲਏ ਜਾਣਗੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਾਰਚ 2018 ਵਿੱਚ, 2016 ਦਾ ਨਿਯਮ ਵੀ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਗਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈਣ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਯਾਨੀ ਕਿ ਰਿਟੇਲਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਗਜ਼ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਪੈਸੇ ਲੈਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਵੀ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਿਕਰੇਤਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਥੈਲੇ ਵੀ ਮੁਫਤ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।



ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ
ਇੱਕ ਥੈਲਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਕੀਮਤ 3 ਰੁਪਏ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਉਸ ਦੇ 5 ਤੋਂ 15 ਰੁਪਏ ਵਸੂਲਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦੁਕਾਨ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ 100 ਥੈਲੇ ਵੇਚਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ 800-1000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਿਟੇਲਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰੈਵੇਨਿਊ ਮਾਡਲ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਰਿਟੇਲਰਾਂ ਨੇ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਵੇਚਣ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਇਹ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ।


ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਚਾਰਜ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਜੇਕਰ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਵਾਧੂ ਵਸੂਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਲਈ ਵਾਧੂ ਪੈਸੇ ਲੈਣਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਜ਼ਾਯੋਗ ਹੈ। ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਗਾਹਕ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਗ੍ਰਾਹਕ ਹੱਥ 'ਚ ਸਾਮਾਨ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਕੈਰੀ ਬੈਗ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।