Chandrayaan-3: ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਤੀਜੇ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਮ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਹੈ ਤੇ ਇਸਰੋ (ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ) ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਾਂਚ ਦੇ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਦਾ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ ਭਾਵ 14 ਜੁਲਾਈ, 2023 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 2:35 ਵਜੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਸਥਿਤ ਸਤੀਸ਼ ਧਵਨ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਕੇ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਇਹ ਸੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਵੱਡੇ ਮੂਨ ਮਿਸ਼ਨ
ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਮੂਨ ਮਿਸ਼ਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਚੰਦ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਖੁਦ ਭਾਰਤ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਮੂਨ ਮਿਸ਼ਨ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ 10 ਮੁੱਖ ਮੂਨ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਪੁਲਾੜ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਹੇ ਹਨ।
1. ਲੂਨਾ 2: 1959 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾਂ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸੀ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਬਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
2. ਲੂਨਾ 3: ਜਦੋਂ ਲੂਨਾ 2 ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਨੇ 1959 ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈਆਂ ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਟੋਏ ਹਨ।
3. Surveyor Program: ਨਾਸਾ ਨੇ 1966 ਤੋਂ 1968 ਤੱਕ ਇੱਕ Surveyor Program ਚਲਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਮਾਨਵ ਰਹਿਤ ਵਾਹਨ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਹਨਾਂ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਅਤੇ ਥਰਮਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਨਰਮ-ਲੈਂਡ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
4. ਅਪੋਲੋ 8: 1968 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਹੋਇਆ, ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ, ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਨੁੱਖ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਇਸ ਨੇ ਇੱਕ ਆਧਾਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।
5. ਅਪੋਲੋ 11: 1969 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਿਆ। ਨੀਲ ਆਰਮਸਟ੍ਰਾਂਗ ਅਤੇ ਬਜ਼ ਐਲਡਰਿਨ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
6. ਅਪੋਲੋ 13: ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਿਤ 1970 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਟੈਂਕ ਫਟ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
7. ਅਪੋਲੋ 15: ਇਹ ਨਾਸਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਨਾਸਾ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਚੰਦਰ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਉਤਾਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ।
8. ਅਪੋਲੋ 17: ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਨਾਸਾ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ ਤੇ 1972 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਅਪੋਲੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਖਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਮਿਸ਼ਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਕਈ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
9. Chang'e 4: ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ 2019 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਰਿਆ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਬਣਤਰ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।
10. ਚੰਦਰਯਾਨ-2: ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਨੂੰ 2019 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਰਬਿਟਰ, ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਨਰਮ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੈਂਡਰ ਵਿੱਚ ਖਰਾਬੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਾਫੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਰਹੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।