ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ (Visa and MasterCard) ਵਰਗੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੁਗਤਾਨ ਵਪਾਰੀਆਂ (International Payment Merchants) ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (Reserve Bank) ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਪਾਰਕ ਭੁਗਤਾਨ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਪੇਮੈਂਟ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸੈਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ ਮੁੱਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਵੀ ਹਨ।
ਕਾਰਡ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਪੇਮੈਂਟ ਨੂੰ ਸਸਪੈਂਡ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ 8 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ ਨੂੰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਪਾਰਕ ਭੁਗਤਾਨ (ਵਪਾਰਕ ਭੁਗਤਾਨ) ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟਿਸ ਤੱਕ ਵਪਾਰਕ ਭੁਗਤਾਨ ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ (ਬੀਪੀਐਸਪੀ) ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਹੋਇਆ ਸ਼ੱਕ
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਖਬਰ 'ਚ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੇਵਾਈਸੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਆਰਬੀਆਈ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ 'ਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਅਤੇ ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਸੀ।
ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਡ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਾਈਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਪਲਬਧ
ਦਰਅਸਲ, ਬੈਂਕ ਵੱਡੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਡ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਪੋਰੇਟਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਮਿਲੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਪਾਰਕ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਵੱਡੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟਾਂ ਨੇ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਾਈਨਾਂ ਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੇਵਾਈਸੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਆਰਬੀਆਈ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੋਇਆ ਕਿ ਕਾਰਡ ਰੂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਆਰਬੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਮੁਲਾਕਾਤ
ਕੁਝ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵੇਂ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੇਮੈਂਟ ਵਪਾਰੀ ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਆਰਬੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਟੈਂਡਰਡ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰਕਾਰਡ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਕਾਰਡ-ਟੂ-ਬਿਜ਼ਨਸ ਅਕਾਉਂਟ ਮਨੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਹ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ।