Online Transactions Complain : ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਫਰਜ਼ੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਉਛਾਲ, RBI ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ 53 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ
Online Transactions Complain : ਆਰਬੀਆਈ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਉਛਾਲ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਸਾਲ 'ਚ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ 'ਚ 53 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਬੈਂਕਿੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਓਮਬਡਸਮੈਨ ਨੂੰ 12 ਫੀਸਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਏਟੀਐਮ-ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ 13.01 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਲੋਕਪਾਲ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ, ਮੋਬਾਈਲ-ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਤੇ ਏਟੀਐਮ-ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਬਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 2019-20 ਵਿੱਚ ਏਟੀਐਮ-ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ 69,205 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ 2020-21 ਵਿੱਚ 60,203 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਸਨ। ਏਟੀਐਮ-ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵਿੱਚ 13.01% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 2019-20 ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ-ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਬਾਰੇ 39,627 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ, ਜੋ 2020-21 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 44,385 ਹੋ ਗਈਆਂ। ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 12 ਫੀਸਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। 2019-20 ਵਿੱਚ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 26,616 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ 2020-21 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 40,721 ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ,ਯਾਨੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਬਾਰੇ 53 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਤਿੰਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ 2019-20 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 1,35,448 ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ,ਜੋ ਵੱਧ ਕੇ 1,45,309 ਹੋ ਗਈਆਂ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ 6 ਜੁਲਾਈ, 2017 ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਰਕੂਲਰ ਰਾਹੀਂ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ, ਗਾਹਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨਾ, ਗਾਹਕ ਦੀ ਸੀਮਤ ਦੇਣਦਾਰੀ, ਜ਼ੀਰੋ ਦੇਣਦਾਰੀ/ਗਾਹਕ ਦੀ ਸੀਮਤ ਦੇਣਦਾਰੀ ਲਈ ਉਲਟ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾ,
ਗਾਹਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਬੈਂਕਾਂ 'ਤੇ ਸਬੂਤ ਦਾ ਬੋਝ, ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨੀਤੀ।
ਗਾਹਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਬੈਂਕਾਂ 'ਤੇ ਸਬੂਤ ਦਾ ਬੋਝ, ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨੀਤੀ।
RBI ਨੇ 27 ਜਨਵਰੀ, 2021 ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਣ ਵਿਧੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਗਾਹਕ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਣ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ।