RBI Tokenisation: ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ (Credit Card) ਅਤੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ (Debit Card) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਬਦਲਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਕਾਰਡ-ਆਨ-ਫਾਈਲ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (CoF Card Tokenisation) ਨਿਯਮ 01 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ) ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਰਡਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣਗੇ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ
ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਗਾਹਕ ਪੁਆਇੰਟ ਆਫ ਸੇਲ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਗੇ, ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਐਪ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਐਨਕ੍ਰਿਪਟਡ ਟੋਕਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਨਿਯਮ 01 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕੋਰਡ-ਆਨ-ਫਾਈਲ ਡੇਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ 31 ਦਸੰਬਰ, 2021 ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 30 ਜੂਨ, 2022 ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ 30 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਇਸ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਪੇਮੈਂਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 30 ਸਤੰਬਰ 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਡਾਟਾ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇੰਨੇ ਕਰੋੜ ਦੇ ਟੋਕਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ
ਸਮਾਚਾਰ ਏਜੰਸੀ ਪੀਟੀਆਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਡੇਬਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਬਦਲੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ 195 ਕਰੋੜ ਟੋਕਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਈ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਮੈਂਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇੰਨੇ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਕਈ ਸੰਚਾਲਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਇਹ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ
ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਦਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭੁਗਤਾਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਕਾਰਡ ਦੇ ਬਦਲੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਕੋਡ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਟੋਕਨ ਹੈ। ਇਹ ਟੋਕਨ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਟੋਕਨ ਕਈ ਕਾਰਡਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਸਿੱਧੇ ਕਾਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਲੱਖਣ ਟੋਕਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।
ਟੋਕਨ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਘੱਟ ਜਾਣਗੇ
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਡਾਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਟੋਕਨਾਂ ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਘੱਟ ਹੋਣਗੇ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗਾਹਕਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ, ਵਪਾਰੀ ਸਟੋਰ ਅਤੇ ਐਪਸ ਆਦਿ ਗਾਹਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਸਟੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਵਪਾਰੀਆਂ ਕੋਲ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਵੇਰਵੇ ਲੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਗਾਹਕਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਖ਼ਤਰੇ ਘੱਟ ਹੋਣਗੇ।