Panchayati Raj: ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੁਝ ਅਸਾਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਖੀਆ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਸਰਪੰਚ ਦੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ।
ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੁਖੀਆ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਸਰਪੰਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅਸਾਮੀਆਂ ਹਨ:
ਮੁਖੀਆ: ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਮੁਖੀਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅਕਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਕੰਮ ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਪੰਚਾਇਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੁਖੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗ੍ਰਾਮ ਸਭਾ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ: ਪੰਚਾਇਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਇੱਕ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁਖੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 5 ਸਾਲ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਹਜ਼ਾਰ ਆਬਾਦੀ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਜਿਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1000 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪੰਚਾਇਤ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਸਰਪੰਚ: ਸਰਪੰਚ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਪੰਚ ਦਾ ਕੰਮ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੂੰ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣਾ, ਫੈਸਲੇ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਉਹ ਹੋਰ ਪੰਚਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਪੰਚ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 5 ਸਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁਣਦੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਹਰੇਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ।