Satellite : ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਲਗਭਗ 2465 ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਡਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਇਹ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਗਏ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਘਰ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਕੀ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗਾ? ਭਾਵੇਂ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਕਿੰਨਾ ਕੁ?
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਕੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਗ੍ਰਹਿ ਜਾਂ ਤਾਰੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਇੱਕ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਇੱਕ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਭੇਜਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇਕ ਪੋਸਟ ਵਾਇਰਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਘਰ 'ਤੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 77 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗਾ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗਦਾ। ਸਗੋਂ ਜੇਕਰ ਇਹ ਡਿੱਗਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਧਰਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਬਚੇ ਹਨ ਜੋ ਧਰਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਇਹ ਹਿੱਸੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਘਰ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਗੋਂ ਉਸ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਕੇ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਆਬਾਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, 1 ਜੁਲਾਈ, 2022 ਨੂੰ ਨੇਚਰ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਗਭਗ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਮਲਬਾ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੀ ਗਈ ਇੱਕ ਪੁਲਾੜ ਵਸਤੂ ਦਾ ਮਲਬਾ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਉੱਡਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਟਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ 1967 ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸੰਧੀ ਅਤੇ 1972 ਦੀ ਦੇਣਦਾਰੀ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਮੁੱਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਦੋ ਦੇਸ਼ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਖਮੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।