1947 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਇਸ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਧਾ ਕੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਵੰਡੀ ਗਈ। ਅੱਜ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ।
ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਕਿਤਾਬ ਸੀ?
ਜਿਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ਼ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ਼ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ ਉੱਤੇ ਫਸ ਗਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ਤਾਂ ਇਹ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਬਾਰੇ ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਬਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ 'ਗਰੋਇੰਗ ਅੱਪ ਐਂਡ ਅਵੇ: ਨਰੇਟਿਵਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਚਾਈਲਡਹੁੱਡਜ਼: ਮੈਮੋਰੀ, ਹਿਸਟਰੀ, ਆਈਡੈਂਟਿਟੀ' ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹੈ ਕਿ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਆਫ਼ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਅੱਜ A ਤੋਂ K ਤੱਕ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੋਲ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਹ ਚੀਜ ਨਹੀਂ ਵੰਡੀ
ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸਭ ਕੁਝ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਅਜਿਹੀ ਵੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾ ਤਾਂ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਚੀਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਰਲ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਹਰਾਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਬੈਰਲ ਵਿੱਚ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਮੰਗਿਆ ਸੀ।