Social Media and Mental Health : ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਲਾਕਡਾਊਨ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਝੁਕਾਅ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ ਵਧਣ ਲੱਗੀ।
 
ਇਸ ਅਚਾਨਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਕਈ ਆਪਸੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਬੋਚਮ ਵਿੱਚ ਰੁਹਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਖੋਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਜੂਲੀਆ ਬ੍ਰਾਇਲੋਸਾਵਸਕਾਇਆ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਮੈਂਟਲ ਹੈਲਥ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ...
 
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
 
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੋ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ- ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਸ਼ੈਲਡਨ ਜ਼ਾਬਲੋ (Psychiatrist Dr. Sheldon Zablo) ਨਾਲ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ, ਡਾ. ਜਾਬਲੋ ਨੇ ਸਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਅੰਤਰ-ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬੰਧਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
 
ਮਸੂੜਿਆਂ 'ਚੋਂ ਬਲੱਡ ਆਉਣਾ ਸ਼ੂਗਰ ਵਧਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਦੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
 
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੈਅ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਰ ਕਿਹੜਾ ਸਾਧਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
 
ਕਸਰਤ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ
 
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਜਬਲੋਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿਚ ਕਸਰਤ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦਵਾਈ ਠੀਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ। ਡਾ. ਜ਼ਾਬਲੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਸਰਤ ਦਿਮਾਗ ਦੇ "ਕੁਦਰਤੀ ਐਂਟੀ ਡਿਪ੍ਰੈਸੈਂਟਸ ਤੇ ਐਂਟੀ-ਐਂਜ਼ਾਈਟੀ ਅਣੂ" (Antidepressants and Anti-Anxiety Molecules") ਦੇ ਨਿਊਰੋਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਤਾਂ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
 
ਸਰਵੇਖਣ 'ਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ
 
ਡਾ. ਬ੍ਰੇਲੋਸਵਸਕਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤੋਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ। ਖੋਜ ਲਈ ਕੁੱਲ 642 ਬਾਲਗ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ 4 ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਸਨ।
 
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ 162 ਵਿਅਕਤੀ, 161 ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਸਮੂਹ, 159 ਦੇ ਇੱਕ ਸੁਮੇਲ ਸਮੂਹ ਅਤੇ 160 ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਸਮੂਹ ਸਨ। 2 ਹਫਤਿਆਂ 'ਤੇ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਮੂਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ SMU ਸਮੇਂ ਨੂੰ 30 ਮਿੰਟ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ PA ਸਮੂਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ 30 ਮਿੰਟ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਮਿਸ਼ਰਨ ਸਮੂਹ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਿਵਹਾਰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ।
 
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਬੰਧਨ
 
ਡਾ. ਬ੍ਰੇਲੋਸਵਸਕਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਖਲ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਿਸਰਚ 'ਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨਾਲ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਬੰਧਨ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਸੀ। ਖੋਜ ਲਈ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਔਰਤਾਂ, ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਲੋਕ ਸਨ। ਡਾ. ਮੈਰਿਲ (Dr. Merrill) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਖੋਜ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
 
'ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਯੁੱਗ' ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣਾ
 
ਡਾ. ਬ੍ਰੇਲੋਸਵਸਕਾਇਆ (Dr. Brelosvskaya) ਦੀ ਖੋਜ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਬਦਲਾਅ ਕਰਕੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਉਣਾ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।