Low Testosterone in Men: ਅਕਸਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਹਾਰਮੋਨਲ ਅਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਾਰਮੋਨ ਬਦਲਾਅ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ (Testosterone ) ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੈ। ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਐਂਡਰੋਜਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਲੀਵਲੈਂਡ ਕਲੀਨਿਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਹਾਰਮੋਨ ਸੈਕਸ ਅੰਗਾਂ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਪੁੰਜ, ਲਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲ, ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।


ਹਾਲਾਂਕਿ, ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਘਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਪੱਧਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿੱਕਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿਹੜੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।


ਘੱਟ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੇ ਲੱਛਣ



  • ਘੱਟ ਸੈਕਸ ਡਰਾਈਵ

  • ਇਰੈਕਟਾਈਲ ਨਪੁੰਸਕਤਾ(Erectile dysfunction)

  • ਬਾਂਝਪਨ(Infertility)

  • ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਰਬੀ ਵਧਣਾ

  • ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ

  • ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ

  • ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦਾ ਸੁੰਗੜਨਾ

  • ਜਣਨ ਵਾਲ ਝੜਨਾ(Decreased pubic hair)

  • ਛਾਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ


ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਣ 'ਤੇ ਹਾਰਮੋਨ ਰਿਪਲੇਸਮੈਂਟ ਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।


ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ?


ਭਾਰ ਘਟਾਓ- ਟੈਸਟੋਸਟ੍ਰੋਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਭਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਜਾਂ ਮੋਟੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਜ਼ਨ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ 'ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।


ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਲਓ- ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਟੈਸਟੋਸਟ੍ਰੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 7-8 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।


ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਲਓ- ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਕ ਯੁਕਤ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਮੱਛੀ, ਅੰਡੇ, ਚਿਕਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ।


ਕਸਰਤ- ਹਾਰਮੋਨ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਕਸਰਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ 30-40 ਮਿੰਟ ਕਸਰਤ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।


ਤਣਾਅ ਘਟਾਓ- ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਯੋਗਾ, ਧਿਆਨ ਆਦਿ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ, ਇਹ ਤਣਾਅ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਅਲਕੋਹਲ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ - ਸਿਹਤਮੰਦ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਸ਼ਰਾਬ ਨਾ ਪੀਓ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟ ਨਾ ਪੀਓ। ਇਹ ਹਾਰਮੋਨਸ ਨੂੰ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।