Global Warming : ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਿਪੋਰਟਾਂ 'ਚ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਹੋਰ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਤੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਸੁੱਕਣ ਦੀ ਕਗਾਰ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਝੀਲਾਂ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ
ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਫਪੀ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਬੋਲਡਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਪੇਪਰ ਦੇ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਝੀਲਾਂ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰਾਜਗੋਪਾਲਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਲਗਭਗ 25 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਝੀਲਾਂ ਦੇ ਬੇਸਿਨ 'ਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਸੁੱਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕਰੀਬ ਦੋ ਅਰਬ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ।
ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਹਾਲਤ 'ਤੇ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਨਜ਼ਰ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਹਾਲਤ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਠੋਸ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਰਹੇ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਝੀਲਾਂ 'ਚ ਆਈ ਤਬਾਹੀ ਨੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
30 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਕਿੰਨਾ ਅੰਤਰ?
ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਟੀਮ ਨੇ 1992 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 1,972 ਵੱਡੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਤੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ 30 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਫਰਕ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਂਚ 'ਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ 53 ਫੀਸਦੀ ਝੀਲਾਂ ਤੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਾਲਾਨਾ 22 ਗੀਗਾਟਨ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਘਟਿਆ ਹੈ।
ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ
ਇਸ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੁੱਕੇ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੇ ਅਧਿਐਨ ਦੌਰਾਨ 603 ਘਣ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (145 ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਲ) ਪਾਣੀ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਮਾਤਰਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਲੇਕ ਮੀਡ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ 17 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘਟਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਕਿ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਖਪਤ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋਈ ਹੈ।