Dharwadi Peda: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੁੱਧ ਦੀ ਵਧਦੀ ਮੰਗ ਦਰਮਿਆਨ ਇਹ ਧੰਦਾ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸੌਦਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਐਨੀਮਲ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰਿਸੋਰਸਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾਟਕ ਦੀ ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਧਾਰਵਾੜੀ ਪੇੜਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਠਾਈ ਨੂੰ ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਧਾਰਵਾੜੀ ਦੇ ਪੇੜੇ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝਾਂ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਧਰਵਾੜੀ ਮੱਝ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ
ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਸ਼ੂ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰਿਸੋਰਸ ਬਿਊਰੋ ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ INDIA_BUFFALO_0800_DHARWADI_01018 ਐਕਸੈਸ਼ਨ ਨੰਬਰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੱਝ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮੁਰਾ, ਭਿੰਡ ਜਾਂ ਨੀਲੀ ਰਾਵੀ ਵਾਂਗ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝ ਸਿਰਫ਼ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਬਾਗਲਕੋਟ, ਬੇਲਗਾਮ, ਧਾਰਵਾੜ, ਗਦਗ, ਬੇਲਾਰੀ, ਬਿਦਰ, ਵਿਜੇਪੁਰਾ, ਚਿਤਰਦੁਰਗਾ, ਕਲਬੁਰਗੀ, ਹਵੇਰੀ, ਕੋਪਲ, ਰਾਏਚੁਰ ਅਤੇ ਯਾਦਗਿਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕਦੇ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਦੁੱਧ ਵੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਾਫੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਔਸਤ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ 972 ਲੀਟਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਝ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 3.24 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੱਝਾਂ ਦੀ ਧਾਰਵਾੜੀ ਨਸਲ ਭਾਰੀ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ।
ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝਾਂ ਦੇ ਵੱਛੀਆਂ ਵੀ 17-20 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝ 1000-1500 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੁਰਾਕ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।
ਧਰਵਾੜੀ ਪੇਡਾ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਮਸ਼ਹੂਰ ਧਾਰਵਾੜੀ ਪੇਡਾ ਧਾਰਵਾੜੀ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦੁੱਧ 'ਚ 7 ਫੀਸਦੀ ਫੈਟ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਠਾਈ ਦਾ ਸਬੰਧ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਤੋਂ ਹੈ, ਪਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਠਾਈ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ 15-20 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਵੀ ਧਾਰਵਾੜੀ ਪੇੜੇ ਦੀ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸਨ।