Jatropha plant - ਅਜਿਹੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਨਕਦੀ ਫਸਲਾਂ ਵੱਲ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੈਟਰੋਫਾ ਪਲਾਂਟ ਇੱਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਮੁਖੀ ਪੌਦਾ ਸਾਲ ਭਰ ਸੁੱਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਆਮਦਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਮਾਮੂਲੀ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਰਫ 4 ਤੋਂ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਪੌਦਾ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੈਟਰੋਫਾ ਪੌਦਾ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੈਟਰੋਫਾ ਕਰਕਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ਹੈ ਜੋ ਅਰਧ-ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਕਮਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਿਚ 25 ਤੋਂ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਾਹਨਾਂ ਲਈ ਬਾਇਓਡੀਜ਼ਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਚੀ ਹੋਈ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਦਾਬਹਾਰ ਝਾੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜੈਟਰੋਫਾ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਡੀਜ਼ਲ ਕੱਢਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਿੱਧੀ ਹੈ। ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੇਲ ਕੱਢਦੀ ਹੈ।
ਡੀਜ਼ਲ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਲ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੇ ਜੈਟਰੋਫਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਇਸਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਔਸਤਨ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚੋਂ 8 ਤੋਂ 10 ਕੁਇੰਟਲ ਬੀਜ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ 12 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਖਰੀਦਦੀ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 1800 ਤੋਂ 2500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਤੱਕ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।