Advanced Varieties of Pearl Millets: ਬਾਜਰੇ ਨੂੰ ਸਾਉਣੀ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਗੁਜਰਾਤ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੋਤੀ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਬੰਜਰ ਅਤੇ ਘੱਟ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਜੋ ਕਿ ਗਰਮ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਜ ਸਕਦੇ ਹੋ।


ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮੋਤੀ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਉਪਜ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕੇਵਲ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।


ਰਾਜ - 171
ਇਹ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ 85 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਏ.ਪੀ. 171 ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ 170 ਤੋਂ 200 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਲਕੇ ਪੀਲੇ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਇਹ ਕਿਸਮ 8 ਤੋਂ 10 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਅਨਾਜ ਅਤੇ 18 ਤੋਂ 19 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਚਾਰੇ ਦਾ ਝਾੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।


ਪੂਸਾ - 322
ਇਹ ਸੁਧਰੀ ਕਿਸਮ ਦਰਮਿਆਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਵਿੱਚ 75 ਤੋਂ 80 ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਾਲੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 150 ਤੋਂ 210 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ. ਇੱਕ ਏਕੜ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਨਾਲ 10 ਤੋਂ 12 ਕੁਇੰਟਲ ਦਾਣੇ ਅਤੇ 16 ਤੋਂ 20 ਕੁਇੰਟਲ ਚਾਰੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।


ਪੂਸਾ- 23
ਚਮਕਦਾਰ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲੀ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਇਹ ਕਿਸਮ 80 ਤੋਂ 85 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਮ MH-169 ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ 165 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਹੁਣ ਤੱਕ. ਇੱਕ ਏਕੜ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪੂਸਾ-23 ਉਗਾਉਣ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 8 ਤੋਂ 12 ਕੁਇੰਟਲ ਦਾਣੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ।


ਏ.ਐਚ.ਬੀ 1200
ਇਹ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਾਉਣੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਇਹ ਕਿਸਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਪੰਜਾਬ, ਦਿੱਲੀ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਏਕੜ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਏ.ਐਚ.ਬੀ. 1200 ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਫ਼ਸਲ 78 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚੋਂ 28 ਕੁਇੰਟਲ ਤੱਕ ਝਾੜ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।


ਜੀ.ਐਚ.ਬੀ 732
ਇਹ ਬਾਜਰੇ ਦੀ ਇੱਕ ਮੋਟੇ ਦਾਣੇ ਵਾਲੀ ਸੁਧਰੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਵਿੱਚ 81 ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਏਕੜ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜੀ.ਐਚ.ਬੀ. 732 ਤੋਂ ਲਗਭਗ 12 ਕੁਇੰਟਲ ਮੋਟਾ ਅਨਾਜ ਅਤੇ 31 ਕੁਇੰਟਲ ਸੁੱਕਾ ਚਾਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।