Dragon Fruit Farming: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫਲਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫਲ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕਿਸਾਨ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫਲਾਂ 'ਚ ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਆਮਦਨ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਵੀ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਡਾਕਟਰ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਖਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਦ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਰਾਓ ਮਾਧਵਰਮ ਨੇ ਡਾਕਟਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਹ ਨੌਕਰੀ ਅਤੇ ਜਨੂੰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮੇਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਸ ਗੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਕੁਕਟਪੱਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਰਾਓ ਮਾਧਵਰਮ ਕੋਲ ਮੈਡੀਸੀਨ ਵਿੱਚ ਐਮਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਵੇਰੇ 7:00 ਵਜੇ ਤੋਂ 12:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਖੇਤਾਂ, ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। 36 ਸਾਲਾ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਭਾਵੇਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਸੀ ਪਰ 2016 ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਡਾ: ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੇ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹੀ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਚੱਖਿਆ ਜੋ ਵੀਅਤਨਾਮ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰੇਜ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਪਣੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਗੁਆ ਬੈਠਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਉਹ ਸੁਆਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਵਾਦ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਤਾਜ਼ਾ ਉਤਪਾਦਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਡਰੈਗਨ ਫਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸਿਖਲਾਈ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਕੋਲ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਸੰਗਰੇਡੀ 'ਚ ਕਰੀਬ 30 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ 45 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ, ਉਹ ਡਰੈਗਨ ਫਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਨਰ ਵਜੋਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਖੋਜ-ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 5000 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਫਲ ਬੇਸ਼ੱਕ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਪਤਾ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੱਕ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਡਰੈਗਨ ਫਲਾਂ ਦੇ ਪੌਦੇ ਖਰੀਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ 1000 ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੌਦੇ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਉੱਗ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਇਹ ਪੌਦੇ ਘੱਟ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੇ ਤਾਈਵਾਨ ਜਾ ਕੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਡਰੈਗਨ ਫਲਾਂ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਾਫਟਿੰਗ ਅਤੇ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡਾਈਜ਼ਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ।
ਖੇਤ ਭਰਪੂਰ ਉਤਪਾਦਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ
ਅੱਜ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਰਾਓ ਮਾਧਵਰਮ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰੀ ਕਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਲੰਮਾ ਪੈਂਡਾ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ 10 ਟਨ ਫਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਫਾਰਮ ਸਾਲਾਨਾ 100 ਟਨ ਤੱਕ ਫਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਉਹ ਵੀਅਤਨਾਮ, ਤਾਈਵਾਨ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਸਮੇਤ 13 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਡਰੈਗਨ ਫਲ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪੌਦਾ 20 ਸਾਲ ਤੱਕ ਫਲ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦੀ ਸੰਭਾਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਪਰ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਡਰੈਗਨ ਫਲਾਂ ਦੇ ਪੌਦੇ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੂਨ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਫਲਾਂ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਉਤਪਾਦਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਮਿਲੀ ਸਫਲਤਾ
ਅੱਜ 6 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਡਾਕਟਰ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਮਾਧਵਰਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਵਿਕਦੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਰਸਰੀਆਂ ਵੀ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਾ: ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੇ ਅੱਜ ਦਵਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਸ ਨੇ ਖੁਦ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਡਾ: ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨੇ ਡੇਕਨ ਪਿੰਕ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲੋਂ 3 ਗੁਣਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੰਪਰ ਉਤਪਾਦਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਸਥਾ ਡੇਕਨ ਐਕਸੋਟਿਕ ਵੀ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਮਾਧਵਰਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਰਾਓ ਮਾਧਵਰਮ ਅੱਜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰੇ ਹਨ।