Pollution Level AQI: ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਕਿ ਇਹ AQI ਕੀ ਹੈ?
ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ ਕੀ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜਾਵਡੇਕਰ ਦੁਆਰਾ 17 ਸਤੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ 8 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ (PM10, PM2.5, NO2, SO2, CO, O3, NH3, ਅਤੇ Pb) ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਮਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀਆਂ 6 ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੈਅ ਹੁੰਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ
ਇਹ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਗੀ, ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼, ਦਰਮਿਆਨੀ, ਮਾੜੀ, ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪੀਐਮ 2.5 ਅਤੇ ਪੀਐਮ 10 ਕਣ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਣਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਆਦਿ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ AQI ਪੱਧਰ 0-50 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ 51-100 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 101-200 ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 201-300 ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 301-400 ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 401-500 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਕਈ ਵਾਰ 500 ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।