ਹਿਸਾਰ: ਹਰਿਆਣਾ-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਕਤੂਬਰ-ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਨਿਯਮ-ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਹਿਸਾਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਨੋਜ ਨਹਿਰਾ ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਸ਼ਿਓਰਾਨ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਪਰਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਇਓ ਕੋਲਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕੋਲੇ ਦਾ ਨਾਂ ਫਾਰਮਰ ਕੋਲਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।
ਪਰਾਲੀ ਤੋਂ ਕੋਲਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ
ਗਾਂ ਦੀ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤੂੜੀ ਰਾਹੀਂ ਕੋਲਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬ੍ਰਿਕੇਟਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਕੋਲਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੂੜੀ ਨੂੰ ਗਰਾਈਂਡਰ ਵਿੱਚ ਪੀਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ 70 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 30 ਫੀਸਦੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਗੋਹੇ ਦੀ ਖਾਦ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿਆਰ ਘੋਲ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਕੇਟਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਦਬਾ ਕੇ ਛੋਟੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਬਣਾ ਲਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਲੇ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਕਿਸਾਨ ਕੋਲਾ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਾ ਲਗਾਉਣੀ ਪਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਸਹੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਮਿਲੇਗੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸਾਨ ਵਿਜੇ ਸ਼ਿਓਰਾਨ ਅਤੇ ਮਨੋਜ ਨਹਿਰਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਗੈਸ ਚੈਂਬਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਦਿੱਖ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ 'ਚ ਵੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂਟਾਂ ਰਾਹੀਂ 50 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਾਲੀ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਾ ਕੋਲਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ 20 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਕੋਲੇ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਬਾਇਓਕੋਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 7 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਤੱਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਕਾਲੇ ਕੋਲੇ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਲਫਰ ਆਕਸਾਈਡ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਜੇ ਸ਼ਿਓਰਾਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 250 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਫਾਰਮਰ ਕੋਲੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਧੀਆ ਆਏ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਕੋਲੇ ਦੀ ਕੈਲੋਰੀਫਿਕ ਕੀਮਤ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਆਮ ਕੋਲੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਿਹੜਾ ਕੋਲਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਕੀਮਤ 14 ਤੋਂ 20 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਬਣਿਆ ਕੋਲਾ 7 ਤੋਂ 8 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਤਕਰੀਬਨ 250 ਏਕੜ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਏਕੜ ਪਰਾਲੀ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 3 ਟਨ ਕੋਲਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪੰਜ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਕੋਲਾ ਇੱਕ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।