ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਸਾਵਰਕਰ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੇ ਬਿਆਨ ਉੱਤੇ ਹੰਗਾਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਵਿਕਰਮ ਸੰਪਤ ਨੇ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹ ਸਤਰਾਂ ਵੀ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਰਹਿਮ ਦੀ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਸੰਪਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਬਿਆਨ 'ਤੇ ਉਠਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਸਬੂਤਾਂ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਗਾਂਧੀ ਸੇਵਾਗ੍ਰਾਮ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ, ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੱਤਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਜੋ ਉਸਨੇ ਐਨਡੀ ਸਾਵਰਕਰ ਯਾਨੀ ਸਾਵਰਕਰ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਇਹ ਪੱਤਰ 'ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ' ਦੇ ਖੰਡ 19 ਦੇ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 348 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਇਸ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਐਨਡੀ ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ, "ਪਿਆਰੇ ਸਾਵਰਕਰ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਤੁਹਾਡਾ ਪੱਤਰ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੇਸ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪਟੀਸ਼ਨ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਸਕੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਭਰਾ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਪਰਾਧ ਨਿਰੋਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੀ।ਮੈਂ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਪਹਿਲੇ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।"
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਚਿੱਠੀ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 26 ਮਈ 1920 ਨੂੰ ‘ਯੰਗ ਇੰਡੀਆ’ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ।ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਵਿਕਰਮ ਸੰਪਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੱਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ 'ਤੇ ਇੰਨਾ ਰੌਲਾ ਕਿਉਂ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਸਬੂਤਾਂ ਨੂੰ ਟਵੀਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹੋਗੇ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਆਸ਼ਰਮ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।'
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਵਰਕਰ 'ਤੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਰਿਲੀਜ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰਹਿਮ ਦੀ ਅਪੀਲ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਵਰਕਰ ਬਾਰੇ ਵੱਖ -ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੂਠ ਫੈਲਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਹਿਮ ਲਈ ਕਈ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਰਹਿਮ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਵਿਕਰਮ ਸੰਪਤ ਦਾ ਟਵੀਟ
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰੁਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਅਤੇ ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦਾ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸਨ। ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਵਰਕਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਨਫ਼ਰਤ ਬਿਲਕੁਲ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਹੈ। ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰੱਖਿਆ ਮਾਹਰ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਿਹਤਰ ਜਾਣੂ ਸਨ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਸਪਸ਼ਟ ਸਨ। ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਵਰਕਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਧਰਮ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਜਾਣਾ ਗਲਤ ਸਮਝਿਆ।
ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਵੈ ਸੇਵਕ ਸੰਘ ਦੇ ਮੁਖੀ ਮੋਹਨ ਭਾਗਵਤ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਵਰਕਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ,' ਸਾਵਰਕਰ ਦਾ ਹਿੰਦੂਤਵ, ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਦਾ ਹਿੰਦੂਤਵ, ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਇੱਕ ਫੈਸ਼ਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਤਵ ਇੱਕ ਹੈ, ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹੇਗਾ।ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਿਆ।
ਭਾਗਵਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਸੰਘ ਅਤੇ ਸਾਵਰਕਰ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ, ਦਯਾਨੰਦ ਅਤੇ ਸਵਾਮੀ ਅਰਵਿੰਦ ਦੇ ਨੰਬਰ ਆਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, 'ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਬੰਦ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਜੁੜਣ ਵਾਲੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਧਰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਮ ਇਕਜੁੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਜਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਏਕਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਤਵ ਕਿਹਾ।