ਮੁੰਬਈ: 'Her Circle' ਰਿਲਾਇੰਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਜਿਸ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੜਕੀ ਦਿਵਸ (International Day of the Girl, Oct 11) ਮਨਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਵਸ ਇੱਕ ਬੱਚੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੜਕੀ ਵਜੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ, ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ।
51 ਸਾਲਾ ਦੀ ਕਾਲਬੇਲੀਆ ਡਾਂਸਰ ਗੁਲਾਬੋ ਸਪੇਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲੋ ਜੋ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਪੰਜ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ। ਅੱਜ, ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਕਲਾਕਾਰ, ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਐਕਟੀਵਿਸਟ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਲ 2016 ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ ਹਨ।
ਉਸ ਨੇ 'Her Circle' ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵੀਡੀਓ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਦਰਦ ਭਰੀ ਕਹਾਣੀ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿੰਦਾ ਦਫਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਪੇਰੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ। ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਝ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਲਾਬੋ ਆਪਣੇ ਹੌਂਸਲੇ ਤੇ ਦਲੇਰੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਇੱਕ ਅਣਚਾਹੀ ਲੜਕੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਗੁਲਾਬੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਕਲਾ ਲਈ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਜਿੱਤਣ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਮਿਲੀ। ਮੇਰੇ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਅੱਜ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਚੰਗਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਾਲਬੇਲੀਆ ਡਾਂਸਰ ਹਨ। ਗੁਲਾਬੋ ਨੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਰਵਾਇਤੀ ਸੱਪੇਰਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।"
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੜਕੀ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਗੁਲਾਬੋ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਨ ਲਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਬੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਤੁਸੀਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ, ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖੋ, ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਲੜੀ, ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ। ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਮਾਪੇ ਨੂੰ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਇੱਕ ਬੋਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਣ ਦਿਓ, ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਦਿਓ ਤੇ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਏਗੀ।”
ਉਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, "ਔਰਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹਨ।ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਉਸ ਮਰਦ ਨਾਲੋਂ ਨੀਵਾਂ ਕਿਉਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ? ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੀ ਰਹੀ। ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹੋ। ਕੁਝ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰੀਏ।"
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੜਕੀ ਦਿਵਸ (The International Day of the Girl) ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਭਵਿੱਖ ਤੇ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਪਹਿਲ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਨਿਆ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹਨ। 'Her Circle' ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗੁਲਾਬੋ ਵਰਗੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਬੋਲਦਿਆਂ, ਰਿਲਾਇੰਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਤੇ 'Her Circle' ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਨੀਤਾ ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉੱਠਦੇ ਅਤੇ ਚਮਕਦੇ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ! ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੜਕੀ ਦਿਵਸ 'ਤੇ, ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲੇ। ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਨ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਬਣਨ ਲਈ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਹਨ! ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਐਸਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ"
ਨੀਤਾ ਅੰਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅਰਸੇ ਵਿੱਚ, 'Her Circle' ਨੇ ਭੈਣ -ਭਰਾ ਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਡਿਜੀਟਲ ਲਹਿਰ ਬਣਾਈ ਹੈ। 'Her Circle' ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਜੁੜਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸਣ ਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸੁਣਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ! ਰਿਲਾਇੰਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਤੇ ਬੱਚੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਛੋਟੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਰਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਤੇ ਚੌੜਾਈ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੂਰ -ਦੁਰਾਡੇ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ - ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।”