Parliament Monsoon Session: ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤੇ 'ਤੇ ਮੰਗਲਵਾਰ (8 ਅਗਸਤ) ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਬਹਾਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਸੰਸਦ 'ਚ ਪਰਤ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤੇ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ 'ਚ 18 ਘੰਟੇ ਚਰਚਾ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ 10 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਗੌਰਵ ਗੋਗੋਈ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਭਾਰਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਮਿਤੀ ਦੇ ਨਾਮਾ ਨਾਗੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ ਨੇ ਮਣੀਪੁਰ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਲਈ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਨੰਬਰ ਗੇਮ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ 'ਚ ਤੇਲਗੂ ਦੇਸ਼ਮ ਪਾਰਟੀ (ਟੀਡੀਪੀ) ਨੇ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਰੁੱਧ 330 ਵੋਟਾਂ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੀ ਹੈ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ-
ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਕੀ ਹੈ?
ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਦਾ ਮਤਾ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ ਓਮ ਬਿਰਲਾ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣੀ ਹੈ। ਬੇਭਰੋਸਗੀ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਲਈ 50 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਗੌਰਵ ਗੋਗੋਈ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਨੂੰ 50 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ 'ਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਦੋਂ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ-75 ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਕਾਰ ਭਾਵ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਬਹੁਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਦਨ 'ਚੋਂ ਭਰੋਸਾ ਉੱਠ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਨਿਯਮ 198 (1) ਤੋਂ 198 (5) ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਸੌਂਪ ਸਕਦੀ ਹੈ।
1979 ਵਿੱਚ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਦੀ ਡਿੱਗੀ ਸੀ ਸਰਕਾਰ
ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ 27 ਵਾਰ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਪਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੀ ਪਾਸ ਹੋਇਆ। ਜੁਲਾਈ 1979 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਵੋਟਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਡਿੱਗ ਗਈ। ਆਖਰੀ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ 20 ਜੁਲਾਈ 2018 ਨੂੰ ਆਇਆ ਸੀ। ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ 23 ਵਾਰ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਆਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ 10 ਸਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਮਤਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2 ਵਾਰ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਖਿਲਾਫ ਜਦੋਂਕਿ 2 ਵਾਰ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ।
ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਕੌਮੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ (ਐਨਡੀਏ) ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਕੁੱਲ 538 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ 'ਚੋਂ 365 ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 156 ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।