Chinese Arms Behind African Countries Conflict: ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਕਾਰਨ ਟਕਰਾਅ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਨਸਾਈਡ ਓਵਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਸਬ-ਸਹਾਰਨ ਖੇਤਰ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਹਨ। ਉਹ ਵੱਡੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਉਜਾੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਰਹੱਦਾਂ, ਗ਼ਰੀਬੀ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਮਾਹਿਰ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਆਪਣਾ ਰਵੱਈਆ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਂਦੇ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਮਹਾਂਦੀਪ 'ਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਜੇਨਸ ਡਿਫੈਂਸ ਵੀਕਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਰੇ 54 ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਖਤਰਬੰਦ ਫ਼ੌਜੀ ਵਾਹਨ ਚੀਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਸਾਰੇ ਫ਼ੌਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਟਾਕਹੋਮ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (AIPRi) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਚੌਥੇ ਗਲੋਬਲ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਇਰ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ 2017 ਅਤੇ 2021 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਦਾ 4.6% ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਪੀਆ, ਸੂਡਾਨ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ, ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ, ਕੈਮਰੂਨ, ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ, ਜ਼ੈਂਬੀਆ, ਗੈਬੋਨ, ਅਲਜੀਰੀਆ, ਨਾਮੀਬੀਆ, ਘਾਨਾ, ਬੁਰੂੰਡੀ, ਕੀਨੀਆ ਅਤੇ ਮੋਜ਼ਾਮਬੀਕ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਆਯਾਤਕ ਵਜੋਂ ਉਭਰੇ ਹਨ।
ਲੱਖਾਂ ਬੇਕਸੂਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੁਆ ਰਹੇ ਨੇ ਜਾਨਾਂ
ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਵਿਕਰੀ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਦਿ ਲੈਂਸੇਟ ਮੈਡੀਕਲ ਜਰਨਲ ਦੁਆਰਾ 2018 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਅਨੁਸਾਰ, 1995 ਤੋਂ 2015 ਦਰਮਿਆਨ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ 5 ਮਿਲੀਅਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰੀਬ 30 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬੇਦਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਕਾਰਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਾਰਵੇਈ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਸਥਾਪਨ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2021 ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਅ ਜਾਂ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 14.4 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 11.6 ਮਿਲੀਅਨ ਉਪ-ਸਹਾਰਨ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਕੁੱਲ ਦਾ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ।