London India Club: ਲੰਡਨ ਦਾ 70 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ‘ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ’ ਐਤਵਾਰ (17 ਸਤੰਬਰ) ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਲੱਬ ਵਿਚ 1930 ਅਤੇ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਵਰਣਨਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੇਨਨ ਸਨ, ਜੋ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਬਣੇ ਸਨ। 'ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ', ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਭਾਰਤੀ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਕਲੱਬ ਦੀ ਮੈਨੇਜਰ ਫਿਰੋਜ਼ਾ ਮਾਰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ 17 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਦਮੇ ਵਿੱਚ ਹਨ।"
ਕਲੱਬ 17 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾ ਮਾਰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ''ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਹਿਰਦੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਦਾ ਆਖਰੀ ਦਿਨ 17 ਸਤੰਬਰ ਹੈ, ਉਸ ਦਿਨ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹੇਗਾ।'' ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਥੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਾਰਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਯਾਦਗਰ ਮਾਰਕਰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਫ੍ਰੈਨੀ ਅਤੇ ਬੇਟੀ ਫਿਰੋਜ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ ਅਦਾਰਾ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ
ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੰਬੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖਣਾ ਪਿਆ। ਮਾਰਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ‘ਸੇਵ ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ’ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਕਲੱਬ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਫਿਰੋਜ਼ਾ ਮਾਰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਥਾਨ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਘਰ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ਼੍ਰਬਾਨੀ ਬਾਸੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਗੁਆਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਸ ਕਰਾਂਗੇ।
ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਲਾਨਿੰਗ
ਦਰਅਸਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੂਰਨ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਲੀਗ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਲੀਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੇਨਨ ਨੇ 1928 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇੰਡੀਆ ਲੀਗ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬੈਠਕਾਂ ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੰਡੀਆ ਕਲੱਬ 'ਚ ਹੋਈਆਂ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਲੱਬ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯਾਦਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।