Pakistan Debt Payment: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮਿਫਤਾਹ ਇਸਮਾਈਲ ਨੇ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖਬਾਰ ਡਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, "ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲਗਭਗ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ 21 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨਾ ਹੈ।" ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 70 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁਕਾਉਣਾ ਹੈ।
10 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਹੁਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਅਸੀਂ $ 90 ਬਿਲੀਅਨ ਵਾਪਸ ਕਰਨੇ ਹਨ ਅਤੇ $ 10 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਚਿਕਨ ਤੋਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਟਾ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨ ਛੂਹ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵੱਧਦਾ ਕਰਜ਼ਾ, ਘਟਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ, ਸਿਆਸੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਖ਼ਸਤਾ ਹਾਲਤ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਗੜ ਰਹੇ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਾਤਾਂ ਕਾਰਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਹੀ ਸਟੇਟ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ਼ 4 ਤੋਂ 5 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਦਰਾਮਦ ਖਰਚਾ ਹੀ ਵਸੂਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 7 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਬਚਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਏ ਡਾਲਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਵੀ ਇਹ 12.5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਇੱਕ ਮੁੱਦਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਿਆਸੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਯੂ.ਏ.ਈ.ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮਰ ਰਹੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਮਦਦ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਖਿੱਚ ਸਕੇਗਾ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੈ।