Income Tax Forms : ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਫਾਰਮ, ਜਾਣੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸਦੀ ਪਵੇਗੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ?

ITR Forms : ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਰਿਟਰਨ ਲਈ ਕੁੱਲ 06 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫਾਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ITR-1 ਅਤੇ ITR-4 ਫਾਰਮ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ITR Filing : ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਰਿਟਰਨ ਭਰਨ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੀਜ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਆਮਦਨ ਕਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ITR ਫਾਈਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ITR-1 ਅਤੇ ITR-4 ਫਾਰਮ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ITR-1 ਅਤੇ ITR-4 ਵਿੱਚ ਕੀ ਫਰਕ ਹੈ… ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ITR ਫਾਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਾਂਗੇ।

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਰਿਟਰਨ ਲਈ ਕੁੱਲ 06 ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਾਰਮ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਫਾਰਮ ਚੁਣਨਾ ਹੈ ,ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਆਮਦਨੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਟੈਕਸਦਾਤਾ ਹੋ ਆਦਿ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤ ਫਾਰਮ ਚੁਣਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਆਮਦਨ ਕਰ ਵਿਭਾਗ ਤੁਹਾਡੀ ਰਿਟਰਨ ਨੂੰ ਡਿਫੈਕਟ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ITR-1 : ਵੈਸੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਫਾਰਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਮਦਨੀ ਸੈਲਰੀ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੈਨਸ਼ਨ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦ ਆਦਿ ਤੋਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਲਾਟਰੀ ਜਾਂ ਰੇਸ ਕੋਰਸ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ITR-1 ਸਹੀ ਫਾਰਮ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਆਮਦਨ 5,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੋਵੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੋ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਅਨਲਿਸਟੇਡ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰ ਹਨ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਫਾਰਮ ਨਹੀਂ ਭਰ ਸਕਦੇ।

ITR-2 : ਇਹ ਫਾਰਮ ਵੈਸੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਅਵਿਭਾਜਿਤ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਲਈ ਹੈ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਤੋਂ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਨਿਵੇਸ਼ 'ਤੇ ਪੂੰਜੀ ਲਾਭ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ, 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਡਿਵਿਡੰਡ ਇਨਕਮ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਤੋਂ 5000 ਰੁਪਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਾਵੀਡੈਂਟ ਫੰਡ ਤੋਂ ਵਿਆਜ ਵਜੋਂ ਕਮਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਤਦ ਵੀ ਇਹ ਫਾਰਮ ਭਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ITR-3: ਇਹ ਫਾਰਮ ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਅਣਵੰਡੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਮੁਨਾਫੇ ਤੋਂ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ 'ਚ ITR-1 ਅਤੇ ITR-2 'ਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਮਦਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਫਰਮ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ITR ਫਾਰਮ ਭਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਜਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਤੋਂ ਪੂੰਜੀ ਲਾਭ ਜਾਂ ਵਿਆਜ ਜਾਂ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਇਹੀ ਫਾਰਮ ਭਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ITR-4 ਯਾਨੀ ਸੁਗਮ : ਇਹ ਫਾਰਮ ਵੈਸੇ ਲੋਕਾਂ ,ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਅਵਿਭਾਜਿਤ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ LLPs ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਾਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ , ਜੋ 44AD, 44ADA ਜਾਂ 44AE ਵਰਗੇ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫਾਰਮ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ,ਜੋ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ ਜਾਂ ਇਕੁਇਟੀ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਹੈ ਜਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੋਂ 5000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ITR-5 : ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਰਿਟਰਨ ਭਰਨ ਲਈ ਇਹ ਫਾਰਮ ਐਲਐਲਪੀ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਪਰਸਨ , ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ, ਨਕਲੀ ਨਿਆਂਇਕ ਪਰਸਨ , ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਅਥਾਰਟੀ ਲਈ ਹੈ।

ITR-6: ਇਹ ਫਾਰਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਾਰਾ 11 ਦੇ ਤਹਿਤ ਛੋਟ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਧਾਰਾ 11 ਦੇ ਤਹਿਤ ਅਜਿਹੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਜਾਂ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਕੰਮ ਲਈ ਟਰੱਸਟ ਕੋਲ ਰੱਖੀ ਜਾਇਦਾਦ ਤੋਂ ਰਹੀ ਹੈ।