Chhath Puja 2021: ਛਠ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਊਰਜਾ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਸ਼ਸ਼ਠੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਸਦੀਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਸੀਸਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।





ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਦੋਸਤਾਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਸਫਲਤਾ ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੁਝ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕੋੜ੍ਹ ਆਦਿ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਛਠ ਪੂਜਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ।  

ਇਸ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੇ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਤੇ ਅਰਗਿਆ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਬਿਹਾਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਝਾਰਖੰਡ ਤੇ ਨੇਪਾਲ।


 





ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚੈਤਰ (ਮਾਰਚ ਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ) ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਚੈਤਰੀ ਛਠ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਛਠ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਹਰੀ-ਆਨ-ਸੋਨੇ, ਪਟਨਾ, ਦਿਓ ਤੇ ਗਯਾ ਵਿੱਚ ਛਠ ਪੂਜਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਛਠ ਪੂਜਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਮੂਲ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਛਠ ਪੂਜਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਦੁਆਰਾ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਮੰਤਰਾਂ ਤੇ ਭਜਨਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਕੇ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ। ਹਸਤੀਨਾਪੁਰ (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ) ਦੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਤੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਛਠ ਪੂਜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਵਾਪਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਛਠ ਪੂਜਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕਰਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।



ਉਹ ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਸੀ ਤੇ ਅੰਗਦੇਸ਼ (ਬਿਹਾਰ ਦਾ ਮੁੰਗੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ। ਛਠ ਪੂਜਾ ਦੇ ਦਿਨ ਛਠੀ ਮਈਆ (ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਤਨੀ) ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਊਸ਼ਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਊਸ਼ਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸਵੇਰ (ਦਿਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਰਨ)। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੋਕਸ਼ ਜਾਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਛੱਤੀ ਮਾਈਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਛਠ ਪੂਜਾ ਮਨਾਉਣ ਪਿੱਛੇ ਦੂਜੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੀ ਹੈ।

ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਬਣਵਾਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸੀਤਾ ਅਯੁੱਧਿਆ ਪਰਤੇ ਅਤੇ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤ ਰੱਖ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਛਠ ਪੂਜਾ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤਿਉਹਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕ ਹਰ ਸਾਲ ਉਸੇ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲੱਗੇ।