Ravidas Jayanti 2023 : ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜਯੰਤੀ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜਾ 5 ਫਰਵਰੀ 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਭਜਨ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੱਸੇ ਅਨਮੋਲ ਵਿਚਾਰਾਂ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ।
ਜਾਤ -ਪਾਤ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਦੂਰ
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਨ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਤ -ਪਾਤ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਰ! ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਲਿਆ ਸਖਤ ਨੋਟਿਸ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਤੇ AWBI ਤੋਂ ਜਵਾਬ ਤਲਬ
ਇੰਝ ਪਿਆ ਨਾਮ ਰਵਿਦਾਸ
ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਕਬੀਰਦਾਸ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂਭਾਈ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਮਤ ਹਨ ਪਰ ਕਈ ਵਿਦਵਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1398 ਈ. 'ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਰਵਿਦਾਸ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਤੋਂ ਮੀਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਭਗਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ
ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸਤਿਸੰਗ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਸਵਾਮੀ ਰਣਾਨੰਦ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਚੇਲਾ ਬਣਾਇਆ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਭਗਤ ਮੀਰਾਬਾਈ ਵੀ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦੀ ਚੇਲੀ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੀਰਾਬਾਈ ਨੂੰ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਭਗਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਮੀਰਾਬਾਈ ਦੀ ਇਕ ਤੁਕ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ- 'ਗੁਰੂ ਮਿਲੀਆ ਭਗਤ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਦੀਨੀ ਗਿਆਨ ਕੀ ਗੁਟਕੀ।' ‘‘ਮੀਰਾ ਸਤਿ ਗੁਰੂ ਦੇਵ ਕੀ ਕਰੈ ਵੰਦਾ ਆਸ॥ਜਿਨ ਚੇਤਨ ਆਤਮ ਕਹਾਇਆ ਧੰਨ ਭਗਵਾਨ ਰੈਦਾਸ।।’’
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਦਲੇਰ ਮਹਿੰਦੀ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ 'ਤੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਨੋਟਿਸ, ਜਵਾਬ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ
ਮਨ ਚੰਗਾ ਤੋਂ ਕਠੋਟੀ ਮੈਂ ਗੰਗਾ
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਚਰਮਕਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਤ ਜਾਂ ਫਕੀਰ ਉਸ ਦੇ ਬੂਹੇ ’ਤੇ ਆਉਂਦਾ, ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਪੈਸੇ ਲਏ ਉਸ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਜੁੱਤੇ ਪਵਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਕੰਮ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਫਿਰ ਚਾਹੇ ਜੁੱਤੀ ਬਣਾਉਣੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰੱਬ ਦੀ ਭਗਤੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਮਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਚੰਗਾ ਨਤੀਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ‘ਮਨ ਚੰਗਾ ਤੋਂ ਕਠੋਟੀ ਮੈਂ ਗੰਗਾ’- ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਕਥਨ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਇਸ ਕਥਨ ਵਿੱਚ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੰਮ ਸ਼ੁੱਧ ਮਨ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੀਰਥਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਚਰਮਕਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਤ ਜਾਂ ਫਕੀਰ ਉਸ ਦੇ ਬੂਹੇ ’ਤੇ ਆਉਂਦਾ, ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਪੈਸੇ ਲਏ ਉਸ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਜੁੱਤੇ ਪਵਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਕੰਮ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਫਿਰ ਚਾਹੇ ਜੁੱਤੀ ਬਣਾਉਣੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰੱਬ ਦੀ ਭਗਤੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਮਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਚੰਗਾ ਨਤੀਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ‘ਮਨ ਚੰਗਾ ਤੋਂ ਕਠੋਟੀ ਮੈਂ ਗੰਗਾ’- ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਕਥਨ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਇਸ ਕਥਨ ਵਿੱਚ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੰਮ ਸ਼ੁੱਧ ਮਨ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੀਰਥਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।