Cricket Trivia: ਭਾਗਵਤ ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਹੈ ਜੋ ਲੈੱਗ ਸਪਿਨਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਲੈੱਗ ਸਪਿਨਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1960 ਅਤੇ 70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਦੀ ਪਿਆਸੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਲਈ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰਾ ਸਨ।


ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸਨ। ਬੱਲੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੇਂਦ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਖੁਦ ਇਕ ਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੇਂਦ ਸੁੱਟੇਗਾ।


ਬਚਪਨ 'ਚ ਪੋਲੀਓ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਇਸ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਲੰਬੀ ਦੌੜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਹਥੇਲੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਗੂਗਲੀਜ਼, ਟਾਪ ਸਪਿਨ ਅਤੇ ਲੈੱਗ ਬ੍ਰੇਕ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਈ ਵਾਰ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।


ਸਾਲ 1971 ਵਿੱਚ, ਬੀਐਸ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਓਵਲ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ 38 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ 6 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਟੈਸਟ ਸੀਰੀਜ਼ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 1978 'ਚ ਮੈਲਬੋਰਨ 'ਚ 104 ਦੌੜਾਂ 'ਤੇ 12 ਵਿਕਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਿੱਤ 'ਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ।


ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ 'ਚ ਹੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਰਾਇਆ
ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟੈਸਟ ਜਿੱਤ ਕਿਸੇ ਚਮਤਕਾਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਪਾਰੀ 'ਚ 71 ਦੌੜਾਂ ਦੀ ਲੀਡ ਲੈ ਲਈ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਚ ਦਾ ਰੁਖ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਦੂਜੀ ਪਾਰੀ 'ਚ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ ਸਿਰਫ ਢਾਈ ਘੰਟੇ 'ਚ ਹੀ ਢਹਿ ਗਈ। ਇਹ ਸਭ ਭਗਵਤ ਸੁਬਰਾਮਣਿਆ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਘਾਤਕ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 18.1 ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 38 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ 6 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ।


ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਮੈਦਾਨ 'ਤੇ ਹਰਾਇਆ... ਸਪਿੰਨਰ ਬੀ.ਐਸ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੋਲ ਮੈਚ ਜਿੱਤਣ ਲਈ 205 ਮਿੰਟ ਬਚੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੀਰੀਜ਼ 1-0 ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਲਈ। ਇਸ ਜਿੱਤ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੇ ਤਿੰਨ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ। ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਟੈਸਟ ਮੈਚ 'ਚ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। ਜੂਨ 1968 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੂੰ 28 ਟੈਸਟ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਵੀ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੀਰੀਜ਼ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।


ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਇਹ ਸਾਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹਾਰ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਲ 14 ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਖੇਡੇ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਖਿਲਾਫ 6, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਖਿਲਾਫ 2 ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਖਿਲਾਫ 3-3 ਵਿਕਟਾਂ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੂੰ 2-0, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨੂੰ 1-0 ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ 1-0 ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਪਰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸੀਰੀਜ਼ 0-1 ਨਾਲ ਹਾਰ ਗਈ।


ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਸੇ ਫਿਲਮੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ!
17 ਮਈ 1945 ਨੂੰ ਮੈਸੂਰ (ਹੁਣ ਕਰਨਾਟਕ) ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਿਰਫ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੋਲੀਓ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦਾ ਬਚਪਨ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਭਰਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਯਾਨੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੱਥ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾ ਲਿਆ। 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਪੋਲੀਓ ਦਾ ਅਸਰ ਘੱਟ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।


ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਪਤਲੀ ਬਾਂਹ ਕਾਰਨ, ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਗੁੱਟ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਚੋਟੀ ਦੀਆਂ ਸਪਿਨ ਗੇਂਦਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ ਲੈੱਗ ਬ੍ਰੇਕ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।


ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੈਸਟ ਮੈਚ 'ਚ ਬਾਊਂਸਰ ਵੀ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਬਾਊਂਸਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ ਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ ਚਾਰਲੀ ਗ੍ਰਿਫਿਥ ਸੀ। ਇਹ ਘਟਨਾ 1966/67 ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਆਖਰੀ ਟੈਸਟ ਦੀ ਆਖਰੀ ਪਾਰੀ 'ਚ ਚੇਨਈ 'ਚ ਵਾਪਰੀ ਸੀ। ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਖੇਡ ਸਕੇ ਹਨ- ਕੋਲੀਡ੍ਰੇ, ਸੋਬਰਸ ਅਤੇ ਬੈਰਿੰਗਟਨ।


ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ 'ਚ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ?
ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਉਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਲੈੱਗ ਸਪਿਨਰ ਰਿਚੀ ਬੇਨੌਡ ਨੂੰ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ 'ਚ ਐਂਟਰੀ ਆਮ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਜਿਵੇਂ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾ ਲੰਘਣਾ। 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕਲੱਬ ਅਤੇ ਸਕੂਲੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਮੈਸੂਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾਈ। ਫਿਰ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਟੈਸਟ ਟੀਮ 'ਚ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ ਸੀ।


ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੇ ਕਲੱਬ 'ਚ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ 'ਚ ਤੇਜ਼ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। 1963 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਲੈੱਗ ਸਪਿਨ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ ਬਣਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। 1964 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਟੈਸਟ ਡੈਬਿਊ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਉਸ ਮੈਚ ਵਿੱਚ 4 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।


ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ 'ਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਿਵੇਂ ਰਿਹਾ?
ਬੀਐਸ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ 58 ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਖੇਡੇ ਅਤੇ 29.74 ਦੀ ਔਸਤ ਨਾਲ 242 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ। ਉਸ ਦਾ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਰੇਟ 65.9 ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸ ਨੇ 58 ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਖੇਡੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ 44 ਜਿੱਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਚਾਂ 'ਚ ਉਸ ਨੇ 19.27 ਦੀ ਔਸਤ ਨਾਲ 98 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਰੇਟ 45.4 ਰਿਹਾ।


ਇਨ੍ਹਾਂ 44 ਜਿੱਤਾਂ 'ਚ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੇ 8 ਵਾਰ 5 ਵਿਕਟਾਂ ਅਤੇ 2 ਵਾਰ 10 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ 5 ਜਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ 42 ਵਿਕਟਾਂ ਲਈਆਂ ਸਨ।


ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਨੂੰ 1972 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸ ਨੇ ਵੱਕਾਰੀ ਵਿਜ਼ਡਨ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। 2002 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਓਵਲ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਖਿਲਾਫ 38 ਦੌੜਾਂ ਦੇ ਕੇ 6 ਵਿਕਟਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿਜ਼ਡਨ ਦੁਆਰਾ 'ਸਦੀ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ' ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2004 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸੀਕੇ ਨਾਇਡੂ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (ਬੀ.ਸੀ.ਸੀ.ਆਈ.) ਦੁਆਰਾ ਸਾਬਕਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਰਵਉੱਚ ਸਨਮਾਨ ਹੈ।