Mahatma Gandhi Thoughts on Cricket: ਲਗਭਗ 2 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਪਕੜ ਬਣਾਈ ਸੀ। 1947 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਟੈਸਟ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ ਸੀ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਵੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਿਆ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕਿਸ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੀ ਉਹ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ ਓਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਰ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਖੇਡ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅਤੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਵੱਡੇ ਲੋਕ ਹੀ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਕ੍ਰਿਕਟ?
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨਹੀਂ ਖੇਡੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਖੇਡ ਦੇ ਨਿਯਮ ਕੀ ਹਨ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨਾਲੋਂ ਖੇਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਕੌਸ਼ਿਕ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਮਹਾਤਮਾ ਆਨ ਦਿ ਪਿਚ' 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੇ ਬਾਰੇ 'ਚ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਰਾਜਕੋਟ ਸਥਿਤ ਉਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਨੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਣਾ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਖੇਡ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕੌਸ਼ਿਕ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰਮ ਕਾਰਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਨਹੀਂ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।