ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਬੈਂਕਿੰਗ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਫੋਨ ਤੇ ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ ਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਗਰੀਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਡੈਬਿਟ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਅਤੇ ਏਟੀਐਮ ਕਾਰਡ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਆਪਣੇ ਫੋਨ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਤੇ ਆਪਣਾ ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਅਕਸਰ ਇਹ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖਰੇ ਬੈਂਕ ਕਾਰਡਾਂ ਲਈ ਇੱਕੋ ਪਾਸਵਰਡ ਜਾਂ ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ ਨਾ ਰੱਖੋ.। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਮੁਤਾਬਕ ਤਿੰਨ ਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਆਪਣਾ ਨਿੱਜੀ ਡਾਟਾ ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਟਰਾਂ, ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਸਰਵੇਖਣ 'ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲੋਕਲ ਸਰਕਲ' ਰਾਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ 'ਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਸਰਵੇਖਣ ਮੁਤਾਬਕ, ਹਰ ਤਿੰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਗੁਪਤ ਯਾਨੀ ਜਿਵੇਂ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ, ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ, ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਆਧਾਰ ਨੰਬਰ, ਪੈਨ ਕਾਰਡ ਨੰਬਰ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, 11% ਭਾਰਤੀ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਵਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਫੋਨ ਦੀ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫੋਨ 'ਚ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੀਆਂ ਐਪਸ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਐਕਸੈਸ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਗੁਪਤ ਪਾਸਵਰਡ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਏ 7 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਫੋਨ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਸੀਵੀਵੀ, ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ, ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ, ਏਟੀਐਮ ਪਾਸਵਰਡ, ਆਧਾਰ ਜਾਂ ਪੈਨ ਨੰਬਰ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵੇਰਵੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਉਧਰ 15% ਲੋਕ ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ 'ਤੇ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 21% ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਨਿੱਜੀ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਯਾਦ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 39% ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੈਕ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਚੋਰੀ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਜੋਖਮ ਭਰਿਆ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਪੈਨ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਆਧਾਰ ਸਮੇਤ ਆਪਣੀ ਕੋਈ ਵੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਟੋਰ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਹ ਇੱਕ ਜੋਖਮ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ ਤੋਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੀਕ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ।
ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੁਝਾਅ
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ? ਇਸ ਲਈ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਸੇਵ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਕੁਝ ਸੁਝਾਅ ਹਨ।
1) ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਲਾਉਡ 'ਤੇ ਵੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਤਿ ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖ ਸਕੋ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਕਲਾਉਡ ਸਟੋਰੇਜ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2) ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਾਸਵਰਡ ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਸੂਚੀ ਜਾਂ ਫ਼ੋਨ ਨੋਟਸ ਤੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਸਨੂੰ ਪਾਸਵਰਡ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੋ। ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹੇਗੀ।
3) ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਹੈਕਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਪਡੇਟ ਹੋਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਡੇਟਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ ਆਪਣਾ ਏਟੀਐਮ ਪਿੰਨ ਅਤੇ ਪਾਸਵਰਡ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
4) ਤੁਹਾਡਾ ਡੇਟਾ ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇਗਾ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਸਵਰਡ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟਡ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਜਾਂ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਵਧਾਨ ਕਦਮ ਵੀ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: PUNBUS and PRTC Strike: ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ਪਨਬਸ ਅਤੇ ਪੀਆਰਟੀਸੀ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ, ਜਾਣੋ ਆਖਰ ਕੀ ਹੈ ਮੰਗ
ਪੰਜਾਬੀ ‘ਚ ਤਾਜ਼ਾ ਖਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਰੋ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ:
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.winit.starnews.hin
https://apps.apple.com/in/app/abp-live-news/id811114904