Howrah Bridge: ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਕਈ ਪੁਲ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕਈ ਪੁਲ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਖਾਸ ਚੀਜ਼ ਲਈ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਪੁਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਪੁਲ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਲ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਲ ਦਾ ਅੱਜ ਤੱਕ ਉਦਘਾਟਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਪੁਲ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ…
ਬੰਬ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ
ਦਰਅਸਲ, ਅਸੀਂ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਹਾਵੜਾ ਬ੍ਰਿਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਪੁਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਵੜਾ ਪੁਲ ਨੂੰ ਬਣਿਆਂ ਲਗਭਗ 80 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ, ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਦਸੰਬਰ 1942 ਵਿਚ ਇਸ ਪੁਲ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਬੰਬ ਡਿੱਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਪੁਲ ਦਾ ਵਾਲ ਵਿੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਇਸ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਬੰਦ ਨਾ ਹੋਵੇ
ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਅਤੇ ਹਾਵੜਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਲੋਟਿੰਗ ਪੁਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਈ ਜਹਾਜ਼ ਆਉਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿੱਲਰ ਵਾਲਾ ਪੁਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ 1871 ਵਿਚ ਹਾਵੜਾ ਬ੍ਰਿਜ ਐਕਟ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਾਵੜਾ ਪੁਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਸਾਲ 1936 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 1942 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 3 ਫਰਵਰੀ 1943 ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਪੁਲ ਸੀ। ਕਵੀਗੁਰੂ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਸਾਲ 1965 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਰਬਿੰਦਰ ਸੇਤੂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਟਾਟਾ ਨੇ ਸਟੀਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ
ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਵੜਾ ਪੁਲ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 26,500 ਟਨ ਸਟੀਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 23,500 ਟਨ ਸਟੀਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਟਾਟਾ ਸਟੀਲ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੂਰਾ ਪੁਲ ਨਦੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਬਣੇ 280 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਦੋ ਖੰਭਿਆਂ 'ਤੇ ਹੀ ਟਿਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡੇਢ ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੁਲ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਕੋਈ ਪਿੱਲਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਨਹੁੰ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ
ਹਾਵੜਾ ਬ੍ਰਿਜ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਪਲੇਟਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਨਟ-ਬੋਲਟ ਦੀ ਬਜਾਏ ਧਾਤੂ ਦੇ ਬਣੇ ਮੇਖਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਤੰਬਾਕੂ ਦੇ ਥੁੱਕਣ ਕਾਰਨ ਪੁਲ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੁਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਫਾਈਬਰ ਗਲਾਸ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ।