Banking Rules for Cheque: ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂਕਿ ਨੈੱਟ ਬੈਂਕਿੰਗ, ਯੂਪੀਆਈ ਭੁਗਤਾਨ ਆਦਿ। ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਚੈੱਕ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਕਲਪਾਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਚੈੱਕ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਚੈੱਕ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ 'Drawer' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਚੈੱਕ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ Payee ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਆਓ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚੈੱਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ-
- ਸਟੇਲ ਚੈੱਕ (Stale Cheque) ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਸਟੇਲ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੁਰਾਣਾ ਯਾਨੀ ਉਹ ਚੈੱਕ ਜੋ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਕੈਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣਾ ਚੈੱਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਚੈੱਕ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੈਸ਼ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਕੈਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ। ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਐਕਸਪਾਈਰੀ ਚੈੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵੈਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਜਿਹੇ ਚੈੱਕਾਂ ਨੂੰ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਪੋਸਟ ਡੇਟਿਡ ਚੈੱਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਪੋਸਟ ਡੇਟਿਡ ਚੈੱਕ (Post Dated Cheque) ਉਹ ਚੈੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ Payee ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗ ਦੀ ਡੇਟ ਮੈਂਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੇਮੈਂਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਿਤੀ ਲਈ ਚੈੱਕ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚੈੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ 'ਚ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪੈਸੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਚੈੱਕ 'ਤੇ ਤਾਰੀਖ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਮਿਤੀ ਨੂੰ Payee ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਚੈੱਕ ਪਾ ਕੇ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- Ante-dated Cheque ਕੀ ਹੈ?
Ante-dated Cheque ਉਹ ਚੈੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। Drawer ਆਪਣੀ ਸਹੂਲਤ ਅਨੁਸਾਰ ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਕੈਸ਼ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਕੈਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।