Patiala News : ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸਟੀਲ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਸਬੰਧੀ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸਟੀਲ ਦੇ ਗਲਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੀਐਚਡੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਮੁਨੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਾਇਓਜੇਨਿਕ ਉਪਚਾਰ ਨਾਮਕ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਸਟੀਲ ਦੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਹਜ਼ੂਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ: ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਹੋਈ ਹੈ।

ਮੁਨੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਸਟੀਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਾਈਡਰੋ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਸਟੀਲ ਗਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਮੌਸਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਕਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਠੋਸ ਕਣ ਟਰਬਾਈਨਾਂ ਦੇ ਬਲੇਡਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਬਲੇਡਾਂ ਦੀ ਜਿਓਮੈਟਰੀ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਬਲੇਡ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।  ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੀਲ ਦਾ ਗਲਣਾ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਠੋਸ ਖੋਜ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖੋਜ ਦੌਰਾਨ ਲੱਭੇ ਗਏ ਉਪਚਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਟੇਨਲੈਸ ਸਟੀਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਲਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਪੱਧਰ ਦੇ ਨਿਰੀਖਣ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਵਿਖੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਮਿਤ ਮੈਲਟਿੰਗ ਇੰਸਪੈਕਸ਼ਨ ਮਸ਼ੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਟੀਲ ਦਾ ਗਲਣਾ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਡਾ: ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਖੋਜ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਟੀਲ ਦੇ ਗਲਣ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸਰਲ ਉਪਚਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਾਈਡਰੋ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧੇਗੀ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਗਲ੍ਹੇ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੀਯੂ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਰਵਿੰਦ ਨੇ ਇਸ ਖੋਜ ਲਈ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਖੋਜ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।