Lok Sabha Elections 2024: ਹੁਣ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਡੀਏ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਬਹੁਮਤ ਮਿਲਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫੈਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੁਝ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਫਿਲਮਾਂ ਸਿਨੇਮਾਘਰਾਂ 'ਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਧਾਰਾ 370 ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਐਕਸ਼ਨ ਸਟਾਰਰ ਫਿਲਮ 'ਆਰਟੀਕਲ 370' ਨੇ ਸਿਨੇਮਾਘਰਾਂ 'ਚ ਹਲਚਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਗੋਧਰਾ ਕਾਂਡ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ 'ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਜਾਂ ਕਾਂਸਪੀਰੇਸੀ ਗੋਧਰਾ' ਅਤੇ 'ਦਿ ਸਾਬਰਮਤੀ ਰਿਪੋਰਟ' ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 'ਹਿੰਦੂਤਵ' ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਫਿਲਮ ਵੀ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਖਾਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਿੰਨਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਚੋਣ ਦਾ ਬੁਖਾਰ ਅਕਸਰ ਕਿਉਂ ਛਾਇਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਏਬੀਪੀ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਆਲੋਚਕ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨਾਲ ਖਾਸ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਜਾਣੋ
ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੱਖਣ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਟਾਲੀਵੁੱਡ, ਕੋਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਂ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ 1500 ਤੋਂ 2000 ਫਿਲਮਾਂ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਲਗਭਗ 111 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 3 ਮਈ 1913 ਨੂੰ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ 'ਰਾਜਾ ਹਰਿਸ਼ਚੰਦਰ' ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਘਰ ਇੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਹੈ।
1913 ਤੋਂ 1931 ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਮੂਕ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਹੀ ਬਣੀਆਂ। ਪਹਿਲੀ ਡਾਇਲੌਗ ਵਾਲੀ ਫਿਲਮ 'ਆਲਮ ਆਰਾ' ਸਾਲ 1931 ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਮਿਥਿਹਾਸ, ਧਾਰਮਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਧਾਰਨ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਦੌਰ ਬਦਲਣ ਲੱਗਾ। ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਮਾਂਸ, ਐਕਸ਼ਨ, ਕਾਮੇਡੀ, ਡਰਾਮਾ, ਥ੍ਰਿਲਰ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ ਫਿਕਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਫਿਲਮਾਂ ਵੀ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ।
ਫਿਲਮਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ
ਫਿਲਮ ਕੇਵਲ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ। ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਸੱਚੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਅਤੀਤ ਦੀ ਝਲਕ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਫਿਲਮਾਂ ਸਾਨੂੰ ਹਸਾਉਣ, ਰੋਣ, ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜਿਆ?
ਫਿਲਮ ਆਲੋਚਕ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਏਬੀਪੀ ਨਿਊਜ਼ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਇੰਦਰਾ ਫਾਈਲਜ਼ ਨਾਮ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਸੀ।
'ਇਕ ਵਾਰ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮਾਮਲਾ ਫਸ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਬਦਲੇ 'ਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਰਜਨੀ ਪਾਟਿਲ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਅਦਾਕਾਰ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
'ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਬੁਲਾਇਆ। ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਰਾਏਬਰੇਲੀ ਫੁਰਸਤਗੰਜ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਉਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੋ ਘੰਟੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲਿਫਟ ਲੈ ਕੇ ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉਥੇ ਜਾ ਕੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਰੈਲੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸੀ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰ ਵੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। ਸੂਚੀ ਕਾਫੀ ਲੰਬੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਫਿਲਮੀ ਕਲਾਕਾਰ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਸੀ
ਫਿਲਮ ਆਲੋਚਕ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਵੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਘਟਨਾ ਸੁਣਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 1975 ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ ਸਦਾਬਹਾਰ ਅਦਾਕਾਰ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਦੇਵਾਨੰਦ ਦੇ ਗੀਤਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਦੇਵਾਨੰਦ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ। 1977 ਵਿਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹਟਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਾਰੇ ਫਿਲਮੀ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਨੇ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਲਾਂਭੇ ਕਰਨ ਲਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਅਭਿਨੇਤਾ ਦੇਵਾਨੰਦ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।
ਸਾਲ 1979 ਵਿੱਚ, ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਪਾਰਕ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰੈਲੀ ਕੀਤੀ। ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇਖ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਈਆਂ। ਦੇਵਾਨੰਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਤਰੂਘਨ ਸਿਨਹਾ, ਧਰਮਿੰਦਰ, ਹੇਮਾ ਮਾਲਿਨੀ, ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਵਰਗੇ ਕਈ ਸਿਤਾਰੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਰੇ ਫਿਲਮੀ ਸਿਤਾਰੇ ਦੂਰ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। ਦੇਵਾਨੰਦ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿ ਗਏ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2024 'ਚ ਇਹ ਕਲਾਕਾਰ ਲੜਨਗੇ ਚੋਣਾਂ?
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਕਲਾਕਾਰ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਮਾ ਮਾਲਿਨੀ, ਜਯਾ ਬੱਚਨ, ਰੇਖਾ, ਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਟਿਕਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਕੰਗਨਾ ਰਣੌਤ ਬਾਰੇ ਖਬਰਾਂ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਭਾਜਪਾ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਦਾਕਾਰ ਮਨੋਜ ਬਾਜਪਾਈ ਦੇ ਵੀ ਸਿਆਸਤ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਈ ਕਲਾਕਾਰ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਯਾਤਰਾ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਜੱਸੀ ਗਿੱਲ ਨੇ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਬੇਟੇ ਜੈਜ਼ਵਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜਨਮਦਿਨ, ਵੀਡੀਓ ਵਾਇਰਲ