ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ 1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿੱਥੋਂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਹ ਦਿਨ ਕਿਵੇਂ ਖਾਸ ਬਣ ਗਿਆ।
 



1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ?


 45 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਰੋਮ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੁਮਾ ਪੋਮਪਿਲਸ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਰੋਮਨ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ 10 ਮਹੀਨੇ, ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 310 ਦਿਨ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 8 ਦਿਨ ਸਨ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਨੁਮਾ ਨੇ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਕੈਲੰਡਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹੀਨਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ 1582 ਈ: ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।


 


ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਨਵਰੀ ਸਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹੀਨਾ ਬਣਿਆ


1582 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਨੁਮਾ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਸਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਨਾਮ ਰੋਮਨ ਦੇਵਤਾ ਮਾਰਸ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਯੁੱਧ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਰੋਮਨ ਦੇਵਤਾ ਜੈਨਸ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਮੂੰਹ ਸਨ, ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਅੰਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਨੁਮਾ ਨੇ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਲਈ, ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਜੈਨਸ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਨਵਰੀ ਸਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹੀਨਾ ਬਣ ਗਿਆ।


 


ਗ੍ਰੈਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ?


ਈਸਾ ਮਸੀਹ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ 46 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਮਨ ਰਾਜੇ ਜੂਲੀਅਸ ਸੀਜ਼ਰ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਨਵਾਂ ਕੈਲੰਡਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਗਸੀਜਰ ਹੈ ਜੋ 1 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ 365 ਦਿਨ ਅਤੇ 6 ਘੰਟੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਦੋਂ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਗਣਨਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।


ਕੋਈ ਵੀ ਕੈਲੰਡਰ ਸੂਰਜ ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਚੰਦਰ ਚੱਕਰ ਦੀ ਗਣਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਰ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿਚ 354 ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੂਰਜ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਬਣੇ ਕੈਲੰਡਰ 'ਚ 365 ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰੈਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਸੂਰਜ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


 


ਇਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਨਵਾਂ ਸਾਲ



ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ


ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਯੂਏਈ ਸਮੇਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਲਾਮੀ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਜਾਂ ਰਾਸ ਅਸ-ਸਨਾਹ ਅਲ-ਹਿਜਰੀਆ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਹਰ ਸਾਲ ਬਦਲਦੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।



ਚੀਨ


ਚੀਨ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਚੰਦਰਮਾ ਅਧਾਰਤ ਕੈਲੰਡਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸੂਰਜ ਆਧਾਰਿਤ ਕੈਲੰਡਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਨਵਾਂ ਸਾਲ 20 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 20 ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।


 


ਥਾਈਲੈਂਡ


ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਸੰਦੀਦਾ ਦੇਸ਼ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵੀ 1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਮਨਾਉਂਦਾ। ਇੱਥੇ ਨਵਾਂ ਸਾਲ 13 ਜਾਂ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਸੋਂਗਕ੍ਰਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।


 


ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ


ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਪਹਿਲੀ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਨਵਾਂ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


 


ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ


ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਅਲੂਥ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਕੁਦਰਤੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।


 


ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਵਾਂ ਸਾਲ


ਹਿੰਦੂ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਚੈਤਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਾਂਗ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵਾਂ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ।


 


ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ


ਇਸਲਾਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੋਹਰਮ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹੀਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਾਂਗ ਮੋਹਰਮ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਚੰਦਰ ਕੈਲੰਡਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਸਾਲ ਇਸਲਾਮੀ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਤਰੀਕ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। 



ਮੁਹੱਰਮ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਮੋਹਰਮ 29 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੋਹਰਮ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 2024 ਵਿੱਚ 17 ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ।