Rabindranath Tagore Jayanti 2024: ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸਮਰਾਟ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 7 ਮਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ 163ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਟੈਗੋਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਕੱਲੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਬਣੀਆਂ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ 'ਜਨ ਗਣ ਮਨ' ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ 'ਅਮਰ ਸੋਨਾਰ ਬੰਗਲਾ' ਦੇ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।


ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ


ਗੁਰੂਦੇਵ ਰਵਿਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਮਈ ਨੂੰ 1861 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੇਂਟ ਜ਼ੇਵੀਅਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇਵੇਂਦਰਨਾਥ ਠਾਕੁਰ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਸਨ। ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਪਰ 1880 ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਡਿਗਰੀ ਲਏ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਏ।


ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸ਼ੌਕ।


ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਬੈਰਿਸਟਰ ਬਣਨ, ਪਰ ਕਬੀਗੁਰੂ ਅਤੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਛੰਦਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 8 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ 2200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਹਨ।


ਬਰਤਾਨਵੀ ਹਕੁਮਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਸਨਮਾਨ  (Rabindranath Tagore Return 'Sir Honour')


ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੂੰ 1915 ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ 'ਨਾਈਟਹੁੱਡ' ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨਾਈਟਹੁੱਡ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੇ ਸਾਕੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।



ਨੋਬਲ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ 


ਸਾਲ 1913 ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਾਲ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਗੈਰ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਸਨ। ਉਸਨੇ 7 ਅਗਸਤ 1941 ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਪਿੱਛੇ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਸੀ


ਗੁਰੂਦੇਵ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹੀ ਸੋਚ 1901 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ ਲੈ ਆਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਹੇਠਾਂ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ 1863 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।