India At 2047: ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਫੋਕਸ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਉੱਤੇ ਹੈ। 'ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ' ਮੁਹਿੰਮ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।


ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕਈ ਹਥਿਆਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਆਈਐਨਐਸ ਵਿਕਰਾਂਤ ਇਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 2.15 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟੀਚਾ ਮਿੱਥਿਆ ਹੈ ਕਿ 2025 ਤਕ ਭਾਰਤ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 25 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਕਮਾਏਗਾ। ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।


ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ



  • ਸਾਲ 2021-22 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 12,815 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਉਪਕਰਨ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚੇ ਹਨ।

  • ਬਾਰਡਰ ਰੋਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ਬੀਆਰਓ) ਨੇ ਸੜਕ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ 19024 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਸੜਕ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।

  • ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ 334 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ 75 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਉਪਕਰਨ ਭੇਜੇ ਹਨ।

  • ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੰਗਠਨ (DRDO) ਨੇ ਟਾਰਪੀਡੋ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਸੁਪਰਸੋਨਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।

  • ਡੀਆਰਡੀਓ ਨੇ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਅਗਨੀ-ਪੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।

  • ਮਨਾਲੀ-ਲੇਹ ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ 10000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਅਟਲ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਮਨਫ਼ੀ ਡਿਗਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇੱਥੇ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

  • ਛੋਟੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਿਥਵੀ-2 ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।

  • ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਹੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹਾ ਸਟੀਕ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸਨ।

  • ਲੇਜ਼ਰ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣੀ ਐਂਟੀ-ਟੈਂਕ ਗਾਈਡਡ ਮਿਜ਼ਾਈਲ (ATGM) ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

  • ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਲਾਈਟ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ MK-III ਨੂੰ ਖੋਜ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

  • ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਐਕਸਪੈਂਡੇਬਲ ਏਰੀਅਲ ਟਾਰਗੇਟ (ਹੀਟ) 'ਅਭਿਆਸ' ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ।

  • ਸੀ.ਓ.ਈ.-ਸਰਵੇਈ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਤੀਵਿਧੀ, ਉਸਾਰੀ, ਬਦਲਾਅ ਆਦਿ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ AI ਅਧਾਰਿਤ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।



ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਅਧੀਨ ਕੀ ਹਨ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ


ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅਧਾਰਤ ਸਤਹ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਕਾਸ਼, ਆਰਟਿਲਰੀ ਗਨ ਸਿਸਟਮ ਧਨੁਸ਼, ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ, ਅਗਨੀ-5, ਬ੍ਰਹਮੋਸ, ਪਿਨਾਕਾ, ਰਾਕੇਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਪਿਨਾਕਾ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸਿਸਟਮ, ਐਂਟੀ-ਟੈਂਕ ਗਾਈਡਡ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹੈਲੀਨਾ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 351 ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਲਾਇਸੈਂਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।