ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਇਹ ਸਮਝਣ 'ਚ ਅਕਸਰ ਦੇਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੀਵਰ 'ਚ ਕੁੱਝ ਗੜਬੜੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਹੀ ਲਿਵਰ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖ਼ਰਾਬ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਤੇ ਜੰਕ ਫੂਡ ਵੀ ਲਿਵਰ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸਲ 'ਚ ਲਿਵਰ ਸਰੀਰ ਦਾ ਵਰਕ ਹਾਊਸ ਹੈ। ਇਹ ਭੋਜਨ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਚਰਸੀ ਅਤੇ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ 'ਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਫ਼ਿਲਟਰ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਸਰੀਰ 'ਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵੀ ਲਿਵਰ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਜ਼ਮ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਪਿੱਤ ਦਾ ਰਸ (ਜ਼ਿਕਰ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਰਸ ਜਿਹੜਾ ਹਾਜ਼ਮੇ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਵੀ ਲੀਵਰ 'ਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਲਿਵਰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ 'ਚ ਗੜਬੜੀਆਂ ਆਉਣ 'ਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਖੜੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਲਿਵਰ ਸਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪੂਰਾ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਲਿਵਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਲੀਵਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ : ਇਹ ਪੰਜ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਏ, ਬੀ, ਸੀ, ਡੀ ਅਤੇ ਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਏ ਅਤੇ ਈ ਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਜੋਂਡਸ ਜਾਂ ਪੀਲੀਆ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੀਲੀਆ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੀ, ਸੀ ਅਤੇ ਡੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਿਵਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਲੱਛਣ ਪਛਾਣਨ 'ਚ ਦੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਲਿਵਰ ਦੇ ਫ਼ੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਰਨਿਕ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਟੋਈਮਿਊਨ ਡਿਸਆਰਡਰ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਸ਼ਰੀਕ ਦਾ ਤੰਤੂ ਤੰਤਰ ਹੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜਾਂਡਿਸ ਜਾਂ ਪੀਲੀਆ, ਲਿਵਰ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਨਾਲ ਲਿਵਰ ਦੇ ਰੋਗ ਹਨ। ਲਿਵਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਗੰਦਗੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਏ ਅਤੇ ਈ ਦੂਸ਼ਿਤ ਖਾਣੇ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ, ਸੀ ਅਤੇ ਡੀ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਿਨਸੀ ਸਬੰਧ ਅਤੇ ਸੰਕਰਾਮਕ ਖ਼ੂਨ (ਇਨਫੈਕਟਿਡ ਬਲੱਡ) ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਮੱਸਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਨਾ ਛੱਡਣਾ ਨਾ ਛੱਡਣਾ ਲਿਵਰ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੀ ਨੌਬਤ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੀ ਨਾ ਕਰੋ ਅਣਦੇਖੀ : ਚਮੜੀ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਪੀਲ਼ਾਪਣ। ਅਜਿਹਾ ਪਿੱਤੇ 'ਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਿਸ਼ਾਬ 'ਚ ਵੀ ਪੀਲ਼ਾਪਣ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਲਿਵਰ 'ਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬਾਈਲ (ਪਿੱਤਾ) ਅੰਜਾਮ ਮੂੰਹ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਕੌੜਾ ਰਹਿਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਵੇਲੇ ਘਬਰਾਹਟ ਅਤੇ ਉਲਟੀ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਸਰੀਰ 'ਚ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਪਿੱਤੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਢਿੱਡ 'ਚ ਸੋਜ ਅਤੇ ਹਰ ਵੇਲੇ ਭਾਰੀਪਨ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ। ਹਰ ਸਮੇਂ ਆਲਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ 'ਚ ਮੰਨ ਨਾ ਲੱਗਣਾ ਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਨੀਂਦ ਆਉਣਾ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ।
ਇੰਜ ਰੱਖੋ ਧਿਆਨ : ਸ਼ਰਾਬ ਨਾ ਪੀਓ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਲੋਕ ਲਿਵਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਬਿਨਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਹੀਂ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਗ਼ਲਤ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਸਿੱਧਾਂ ਲਿਵਰ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਮੋਟਾਪੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਰੱਖੋ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੋਟਾਪਾ ਵਧਣਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੂਣ ਅਤੇ ਖੰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 35 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਿਵਰ ਫੰਕਸ਼ਨ ਟੈੱਸਟ ਕਰਵਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਲਿਵਰ 'ਚ ਅਲਾਨਾਈਲ ਅਤੇ ਐਸਪਾਟੇਟ ਅੰਜਾਇਮਸ ਦਾ ਵਾਧਾ ਸੀਰਮ ਪੱਧਰ ਲਿਵਰ ਗੜਬੜੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਏ ਅਤੇ ਬੀ ਦੀ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲਓ। ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਸੀ ਅਤੇ ਈ ਦੀ ਵੈਕਸੀਨ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀ ਰੱਖਣੀ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ‘ਚ ਤਾਜ਼ਾ ਖਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਰੋ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ:
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.winit.starnews.hin