Crop Management: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (Crop Waste Management) ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਬਾਇਓ-ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ  (Bio Decomposer) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਿਸਾਨ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੂਸਾ ਦਾ ਬਾਇਓ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (Bio decomposer for Crop Waste Management) ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖਾਦ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਥੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ  (Bio Decomposer in Natural Farming) ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਜੀਵ ਅਮ੍ਰਿਤ-ਬਿਜਾਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਸਪਰੇਅ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 


ਇੰਝ ਬਣਾਓ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ 


ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ, ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਇੱਕ ਘੋਲ ਜਾਂ ਕਲਚਰ ਹੈ, ਜੋ ਕੈਪਸੂਲ ਅਤੇ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੰਪੋਜ਼ਰ ਬਣਾ ਕੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਡਰੰਮ 'ਚ 150 ਗ੍ਰਾਮ ਗੁੜ ਅਤੇ 5 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਬਣਾ ਲਓ।



ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੁਝ ਬਰੀਕ ਕਣ ਤੈਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੱਬ ਵਿੱਚ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਜਾਂ ਕੋਸਾ ਹੋਣ ਲਈ ਰੱਖ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ 50 ਗ੍ਰਾਮ ਛੋਲੇ ਅਤੇ 4 ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਕੈਪਸੂਲ ਪਾ ਕੇ ਮਿਕਸ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਜਾਂ ਬਾਂਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਕਸ ਕਰ ਲਓ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਕੋਨੇ 'ਚ ਰੱਖ ਦਿਓ।


7 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ


ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦੇ ਘੋਲ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ 2 ਤੋਂ 3 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕਰੀਮ ਵਰਗੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ 5 ਲੀਟਰ ਗੁੜ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਘੋਲ ਨੂੰ ਹਰ 2 ਤੋਂ 3 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਬਾਇਓ-ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਣ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 10 ਤੋਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ 6 ਤੋਂ 8 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ 25 ਲੀਟਰ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਘੋਲ ਜਾਂ ਕਲਚਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਵਾਢੀ ਸਮੇਂ ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਈ ਜੈਵਿਕ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।


ਇੰਝ ਕਰੋ ਇਸਤੇਮਾਲ 


ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਤੋਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਲਚਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 10 ਲੀਟਰ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਘੋਲ ਨੂੰ 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


ਇਸ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ 'ਤੇ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹੁਣ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਦ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦੇ ਫਾਇਦੇ


ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਲਚਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਰੂੜੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਖਰੀ ਰੂੜੀ-ਖਾਦ ਦਾ ਖਰਚਾ ਬਚਦਾ ਹੈ।


ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੀ ਖਾਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੀ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਟੌਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।


ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਿਸਾਨ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਥੋੜ੍ਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੂਸਾ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਖਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਕੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਨਿਪਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ 'ਤੇ ਵਧਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।