All you need to know about Guru Har Govind: ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਹ 11 ਜੂਨ, 1606 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਕਦਮਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਬਣੇ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲੀ ਵਿੱਚ 19 ਜੂਨ 1595 ਨੂੰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (4.3 ਮੀਲ) ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸੋਢੀ ਖੱਤਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਪੰਜਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ।
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਪੰਜ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 25 ਮਈ 1606 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਚੁਣਿਆ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਫੌਜੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦਾ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਸਮਾਰੋਹ 24 ਜੂਨ 1606 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਧਾਰਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਇੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਥਾਰਟੀ (ਪੀਰੀ) ਤੇ ਦੂਜੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਅਧਿਕਾਰ (ਮੀਰੀ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ 1606 ਵਿੱਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ (ਰੱਬ ਦਾ ਸਿੰਘਾਸਣ) ਬਣਵਾਇਆ। ਉੱਥੇ, ਉਹ ਸ਼ਾਹੀ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਾਰਾਂ ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਥੜ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦੇ ਸੀ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਸੀ ਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਲੌਕਿਕ (ਸੰਸਾਰਿਕ) ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਅਸਥਾਨ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਫੌਜੀਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਛਤਰੀ ਤੇ ਕਲਗੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸੰਤਵਾਦ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬੰਗਾਲ ਤੇ ਬਿਹਾਰ ਤੱਕ ਭੇਜਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਉਦਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਭਰਵਾਲ ਖੱਤਰੀਆਂ ਨਵਲ ਤੇ ਨਿਹਾਲਾ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਲਿਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਕਸਬੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ 1644 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ।